Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

aetatis N F

  • 1 Aetatis

    • (aet.)
    • Age

    Latin Quotes (Latin to English) > Aetatis

  • 2 anno aetatis suae

       en el año de su edad: inscripción en la tumba en la que se pone la edad del difunto
       ◘ Inscripción de algunas tumbas, a continuación de la cual se escribe la edad de la persona difunta.

    Locuciones latinas > anno aetatis suae

  • 3 aetas

    aetās, ātis, f. (abrév. de aevitas; gén. plur. aetatum, qqf. aetatium) [st2]1 [-] âge, partie de la vie. [st2]2 [-] durée de la vie, vie d'un homme. [st2]3 [-] génération. [st2]4 [-] temps, siècle, époque, période.    - in flore aetatis: à la fleur de l'âge.    - ab ineunte aetate: dès le jeune âge.    - aetas provecta: âge avancé.    - homines omnium aetatum, Cic.: des hommes de tous les âges.    - aetate provectus: avancé en âge.    - ejusdem aetatis: de même âge; contemporain.    - aetatem agere (gerere): vivre, passer sa vie.    - aetate nostrā: de nos jours.    - aetate, adv.: depuis longtemps; avec le temps.    - in aetate, adv.: de temps en temps, quelquefois.    - aetatem, adv.: toujours, toute la vie; longtemps.    - mala aetas, Plaut. Men.: la vieillesse.    - aetas, aevitas = senectus: la vieillesse.
    * * *
    aetās, ātis, f. (abrév. de aevitas; gén. plur. aetatum, qqf. aetatium) [st2]1 [-] âge, partie de la vie. [st2]2 [-] durée de la vie, vie d'un homme. [st2]3 [-] génération. [st2]4 [-] temps, siècle, époque, période.    - in flore aetatis: à la fleur de l'âge.    - ab ineunte aetate: dès le jeune âge.    - aetas provecta: âge avancé.    - homines omnium aetatum, Cic.: des hommes de tous les âges.    - aetate provectus: avancé en âge.    - ejusdem aetatis: de même âge; contemporain.    - aetatem agere (gerere): vivre, passer sa vie.    - aetate nostrā: de nos jours.    - aetate, adv.: depuis longtemps; avec le temps.    - in aetate, adv.: de temps en temps, quelquefois.    - aetatem, adv.: toujours, toute la vie; longtemps.    - mala aetas, Plaut. Men.: la vieillesse.    - aetas, aevitas = senectus: la vieillesse.
    * * *
        AEtas, aetatis, pen. prod. f. g. Aage.
    \
        AEtas in vino. Pli. Sua cuique aetas vino gratissima. Touts vins ont leur boisson et saison d'estre beuz.
    \
        AEtas. Ouid. Les hommes de quelque aage, ou de quelque temps.
    \
        AEtas. Cic. Jeunesse.
    \
        AEtas. Virgil. Un an.
    \
        AEtatem vix decimam ingressus. Varro. Qui venoit à grand peine sur le dixiesme an.
    \
        Nostra aetate. De nostre temps.
    \
        AEtas pro Seculo, Id est, centum annis. Cic. Cent ans.
    \
        AEtas pro Vita hominis. Plaut. La vie.
    \
        Attulit aliquando optantibus aetas auxilium. Virgil. Le temps.
    \
        Lanuginis primae aetas. Ouid. Quand le poil follet ou la barbe commence à poindre, ou venir.
    \
        Fabulam aetatis peragere. Cic. Parachever ou accomplir touts les aages et degrez de la vie humaine.
    \
        Flexus aetatis. Cic. Quand l'aage commence à se tourner et decliner à vieillesse.
    \
        Flore aetatis frui. Lucret. Estre en fleur d'aage.
    \
        Florem aetatis tangere. Lucret. Parvenir à la fleur d'aage.
    \
        Id aetatis homo, Id aetatis sumus, pro Eius aetatis. Cice. De cest aage.
    \
        Idem aetatis, pro Eiusdem aetatis. Tacit. De ce mesme aage.
    \
        Peractio aetatis. Cic. Parachevement, Accomplissement.
    \
        Progressus aetatis. Cic. L'advancement, ou accroissement d'aage.
    \
        Robur aetatis. Tacit. La force de l'aage.
    \
        Specie aetatis vti. Ouid. Employer la beaulté de son aage, User de la beaulté, etc.
    \
        Ver breue aetatis. Ouid. L'adolescence, ou Premiere jeunesse.
    \
        Adulta aetate filius. Cic. Qui est parcreu.
    \
        Annua aetas. Plin. L'aage d'un an.
    \
        Aurea. Ouid. L'aage doree, quand ne regnoit aucun vice parmi le monde.
    \
        Constans. Ci. L'aage de virilité, quand l'aage est arresté, et l'homme ne croist plus, Aage moyen entre jeunesse et vieillesse.
    \
        Crastina. Stat. Le temps à venir.
    \
        Decrepita. Cic. Extreme vieillesse.
    \
        Dura. Horat. Hoc est ferrea. Le contraire de l'aage doree.
    \
        Edax. Lucan. Qui mange et consume toutes choses.
    \
        Flexibilis. Cic. Flexible, Aisee et facile à flechir et tourner à bien ou à mal.
    \
        Futilis. Sil. Inutile.
    \
        Heroicis aetatibus Vlyssem et Nestorem accepimus et fuisse et habitos esse sapientes. Cic. Du temps des preux et semidieux.
    \
        Impensa aetas labori. Lucan. Employee à travail.
    \
        Incuriosa suorum aetas. Tacit. Qui ne se soucie point des siens, Qui n'en prend point de soing.
    \
        Inertior. Ouid. Vieillesse.
    \
        Integra. Terent. Fleur d'aage, Quand l'homme est en sa pleine force.
    \
        Irreuocabilis. Lucret. Qui ne peult retourner.
    \
        Lubrica. Claud. Adolescence en laquelle il est facile de griller et trebucher en quelque vice.
    \
        Mauortia. Claud. Belliqueuse, propre et idoine à la guerre.
    \
        AEtas militaris, pro Iuuenibus. Liuius. Jeunes gents idoines à la guerre.
    \
        Mobilis. Virg. Qu'on peult mener ou tourner et gouverner comme on veult.
    \
        Mollis. Ouid. Maniable, Aisee à gouverner.
    \
        Nubilis. Claud. Mariable.
    \
        Omnis aetas. Tacit. Toutes sortes d'aage.
    \
        Otiosam aetatem et quietam traducere. Cic. Vivre oisivement, En oisiveté, ou repos.
    \
        Opportunissima aetas. Cic. Aage propre et convenable à faire quelque chose.
    \
        Rudis. Tacit. Aage ignorant, et qui n'est point encore faconné.
    \
        Senatoria. Taci. Aage legitime et suffisant pour estre senateur.
    \
        Senecta aetate. Lucret. En vieil aage, En vieillesse.
    \
        Sera. Ouid. Vieillesse.
    \
        Superior honeste acta. Cic. Aage passé et employé en choses honnestes.
    \
        Vinosior. Ouid. Aimant fort le vin.
    \
        Volatilis. Ouid. Qui vole et passe legierement.
    \
        Accedit illi plus aetatis. Cic. Il vieillit plus.
    \
        Adoleuit aetas. Tacit. L'aage est parcreu.
    \
        Affecta iam aetate Mutius. Cic. Desja vieil et caduque.
    \
        Agere aetatem desidiose. Lucret. Passer son aage en oisiveté, et à rien faire.
    \
        AEtatem agere in aliquo loco, vel in re aliqua. Cic. Vivre, Passer ses jours, Finer ses jours, User sa vie.
    \
        Acta aetas, vel Exacta, pro Extrema senectute, quae decrepitudo dicitur. Plaut. Cic. Aage passé.
    \
        Exacta aetate Camillus. Liu. Vieil.
    \
        AEtas anteacta. Lucret. L'aage desja passé.
    \
        Antecellere aetate. Cic. Estre plus vieil et plus aagé.
    \
        Coacescit aetas. Cic. Se gaste et corrompt.
    \
        Composita aetas. Tacit. Aage rassis et posé.
    \
        Confectus aetate. Cic. Fort vieil, Cassé, ou usé de vieillesse.
    \
        Confirmata aetas. Cic. Quand on est devenu homme.
    \
        Conterere aetatem in re aliqua. Cicero. User son temps et son aage en quelque chose.
    \
        Deficit me aetas. Ouid. Je vieillis et me meurs.
    \
        Degere aetatem. Lucret. Vivre.
    \
        Deuexa aetas a laboribus ad otium. Cic. Declinee de travail à repos, Tendant à se reposer, Demandant repos.
    \
        Ducere aetatem. Horat. Vivre.
    \
        Ea aetate est. Cic. Il est de ceste aage là.
    \
        Exacta aetas. Cic. Aage passé.
    \
        Exacta aetate est. Cic. Il est fort vieil.
    \
        Excessit illi aetas ex magisterio. Plaut. Il n'est plus en aage pour estre soubs un maistre.
    \
        Firmata aetas. Cic. Ferme et robuste.
    \
        Formare aetatem. Quintil. Faconner et endoctriner.
    \
        Frangitur aetas. Cic. Affoiblit, Devient debile.
    \
        Gerere aetatem cum aliquo. Seru. Ciceroni. Vivre avec aucun.
    \
        Satis aetatis habere. Cic. Avoir assez d'aage.
    \
        Ingrauescens aetas. Cic. L'aage qui s'appesantit desja, qui tire sur la vieillesse.
    \
        Iniens aetas. Cic. Le commencement d'aage, Quand un enfant commence à avoir quatorze ou quinze ans.
    \
        Numerare aetatem. Propert. Compter son aage, ses ans.
    \
        AEtas praecipitata. Matius ad Ciceronem. Vieillesse.
    \
        Praecurrere aliquem aetate. Ci. Estre plus vieil et aagé que luy, Le passer d'aage.
    \
        Praeterita aetas. Cic. L'aage passee.
    \
        Procedere aetate vsque ad. Cic. Vivre jusques à.
    \
        Processisse aetate. Cic. Avoir de l'aage d'avantage, Estre plus avancé en aage.
    \
        Progrediens aetas. Cic. Qui s'avance.
    \
        Progressa aetas. Sueton. Avancé.
    \
        Progressus aetate. Cic. Qui est avancé en aage, Aagé.
    \
        Prouecta aetate mortua est. Cic. Ja aagee.
    \
        Prouectus aetate. Cic. Aagé.
    \
        Senescit aetas. Cic. L'aage vieillit.
    \
        Succedit aetas aetati. Cic. Une aage vient apres l'autre.
    \
        Tardus aetate. Ouid. Pesant à cause de l'aage.
    \
        Traducere aetatem. Cic. Vivre, Passer son aage.
    \
        Transcendere aetate aeuum. Sen. Vivre plus que perpetuellement.
    \
        Vergit aetas. Tacit. Decline.
    \
        Viuere tertiam hominum aetatem. Cic. Vivre trois cens ans.
    \
        Per aetatem posse. Cic. Avoir aage idoine et suffisant pour povoir faire quelque chose.
    \
        AEtatem, Aduerbium temporis. Terent. Iandudum aetatem lites sunt inter eos factae maxumae. Il y a fort long temps.
    \
        Neque ille hoc animo erit aetatem. Terent. Ceste volunté ou fantasie ne luy durera pas long temps, ou tousjours et toute sa vie.

    Dictionarium latinogallicum > aetas

  • 4 aetas

    aetās, ātis, f. (zsgz. aus dem alten aevitas, v. aevum), die Zeitlichkeit, I) der einer Person od. Sache ihrer innern Natur nach zufallende Zeitteil, 1) die Lebenszeit, das Dasein, das Leben in seiner Zeitdauer betrachtet (während vita = das Leben nach seiner Lebenskraft), a) übh.: omnis aetas, das ganze Leben, Plaut. (s. Spengel Plaut. truc. 1, 1, 1): breve tempus aetatis, Cic.: cum in aetate grandiuscula esse coepisset, Augustin.: in aetate hominum, Plaut.: aetatis spatio probati, durch eine lange Lebensdauer, Cic.: volat aetas, Cic.: aetatem agere nudam, Cic., od. regio cultu, Sall., od. desidiose, Lucr., od. in litteris, Cic., od. domi, Enn. fr., od. sub ipsis septentrionibus, Gell., od. procul a republica, Sall.: aetas pure et eleganter et quiete acta, Cic.: aetatem degere cum alqo, Komik., od. inter feras, Cic.: omnem aetatem degere in tranquillitate sine dolore, Cic.: degere omne tempus aetatis sine molestia, Cic.: gerere aetatem cum alqo, Sulpic. in Cic. ep.: aetatem conterere in alqa re, Cic.: aetatem consumere in alqa re, Cic.: se suamque aetatem curant, Plaut. – aetatem, das liebe lange Leben hindurch, zeitlebens, für immer, Komik. u. Lucil. fr. (vgl. Brix Plaut. Men. 717. Lorenz Plaut. Pseud. 493. Wagner Ter. heaut. 716). – in aetate (hominum), im (menschlichen) Leben, je zuweilen (s. Brix Plaut. trin. 24), Plaut.: verb. in vita atque in aetate, Plaut.: u. in aetate sua, Plaut. – dah. aetas mea, tua = ich, du (s. Brix Plaut. Men. 675. Lorenz Plaut. Pseud. 110), in te nunc omnes spes sunt aetati meae, Plaut.: vae aetati tuae, vae capiti atque aetati tuae, Plaut.: aliquid tulisse mali capiti atque aetati illorum, Ter. – b) ein Menschenalter (von 30, selten u. nur bei Dichtern von 100 Jahren), eine Generation, tertiam iam aetatem hominum vivebat (Nestor), Cic.: hominis aetatem durare, Liv.: vixi annos bis centum; nunc tertia vivitur aetas, Ov. – 2) die Lebenszeit, in der jmd. gerade steht, das Lebensalter, die Jahre, das Alter, u. die einzelne Altersstufe, a) eig.: α) ohne nähere Bestimmung: aetas succedit aetati, Cic.: amicitia incepta a parvis cum aetate (mit den Jahren) accrevit, Ter.: filius id aetatis, Cic.: sumus id aetatis, Cic.: u. so hoc, illuc, istuc aetatis, Komik. (s. Brix Plaut. trin. 787): aetate superiores (Ggstz. pueri), Varr. – auch (v. mehreren) im Plur., vincunt numero, vincunt aetatibus, Cic.: ambo florentes aetatibus, Verg.: homines omnium aetatium, Gell. – aetas ( wie tempus) est mit Infin., Verg.: aetas desinit, incipit mit final. Infin., Verg. – u. insbes. bald = Jugend, forma (Schönheit) atque aetas, Ter.: neque sciebat neque per aetatem (wegen der J.) potis erat, Ter.: u. so amici regis, qui propter aetatem eius in curatione erant regni, Caes.: dedecora, quae aetas ipsius (seine Jugend = er in seiner J.) pertulit, Cic.: aetatis maxime paenitebat, an seine J. stieß man sich am meisten, Liv.: qui aliquid formae, aetatis artificiique habebant (Ggstz. qui senes ac deformes erant), Cic.: carus eris Romae, donec te deseret aetas, Hor. – bald = höheres od. hohes Alter, aetatis vacatio, Nep.: aetatis excusatio, Curt.: morbo atque aetate confectus, Sall.: aetate gravis, Liv.: nusquam tantum tribuitur aetati, nusquam senectus est honoratior, Cic.: aetate (vor A.) non quis obtuerier, Plant. – bald = das gereiftere, mannbare (heiratsfähige) Alter, in aetatem venire, Liv. 42, 34, 3, pervenire, Corp. inscr. Lat. 10, 5056. – v. Lebl., aetas populorum et civitatum, Cic. de legg. 2, 9: aetates aedificiorum, Papin. dig. 30, 58: aetates tabularum, Petr. 88, 1: aetatem ferre (v. Wein), das hohe Alter vertragen, alt werden können (und doch nicht verderben), Cic. fr. bei Macr. sat. 2, 3, 2 (= Cic. fr. G. b 10 p. 344, 22 M.): so auch aetatem pati, Sen. ep. 36, 3. – β) mit näherer Bestimmung: iniens aetas, der Eintritt ins Leben (der Beginn der praktischen Wirksamkeit), Cic.: ab initio aetatis oder ab ineunte aetate, Cic.: a primo tempore oder a primis temporibus aetatis, Cic.: a prima aetate, Cic.: flos aetatis od. florens aetas, die Jugend, Cic.: bona aetas, die guten Jahre, Cic.: mala aetas, die bösen Jahre, Plaut. – ad petendum (magistratum) legitima aetas, Liv.: aetas militaris, das gesetzliche Jahr für den Kriegsdienst (das 17te), Sall.: quaestoria (das 31ste, unter Augustus das 25ste), Quint.: senatoria (das 25ste), Tac.: consularis (das 43ste), Cic. – aetas nova, die frische Jugend (Ggstz. aetas serior (das reifere Alter), Ov.: aetas integra, Afran, fr. u. Tac. (bes. aetate integrā, in der Blüte der Jugend, Pacuv. fr., Komik, u.a., s. Spengel Ter. Andr. 72): aetas iam constans, Cic., nondum constans, Suet.: media, Plaut. u. Cic. (s. Wagner Plaut. aul. 157): u. media aetas Falerni, Plin. 23, 34: firmata, Cic.: imbecilla, Sall., infirma, Cic.: pubes, Liv.: aetas iuvenilis, Augustin. ep. 36, 1: aetas virilis, s. virīlis: tenera, Liv.: adulta, Cic.: grandior, Cic.: ingravescens, Cic.: extrema, Cic.: fessa aetas, Altersschwäche, Tac.: aetate iam affectā, schon in die Jahre, Cic.: aetate exactā, im hohen Alter, Pacuv. fr., Cic. u.a.: ebenso actā aetate, Cic.: aetas decrepita, Cic.: aetas senecta, Plaut., Sall. fr. u.a.: aetas grandaeva, Aur. Vict. epit. 41, 25: longissima, Cic.: inferior, superior aetas, Cic.: aetas maior, Gell.: si iam satis aetatis ac roboris esset, Cic.: quid aetatis tibi videor? Plaut.: quibus aetas ad militandum gravior esset, schon zu alt zum Kriegsdienst, Liv.: aetatem habes opportunissimam, du stehst im besten Alter, Cic. – b) meton. = die Menschen einer Altersstufe, die Altersklasse (s. Ticher Cic. de sen. 46): vestra, Leute eueres Alters, Cic.: puerilis aetas, das Knabenalter = die Knaben, Cic.: senilis aetas, das Greisenalter = die Greise, Cael. Aur. acut. 2, 13, 90: aetas robustior, Liv.: haec aetas nostra iuris ignara est, Cic.: omnes aetates, ordines, die Leute jedes Alters, jung u. alt, Cic.: u. so omnis aetas, Liv.: puellis ut saltem parcerent, a qua aetate etiam hostes abstinerent, Liv. – II) der einer Person od. Sache nur äußerlich zufallende Anteil an der Zeit, a) im engern Sinne, das Zeitalter, die Zeit, Romuli aetas, Cic.: ab aetatis huius memoria, Cic.: clarissimus imperator suae aetatis, Liv.: nostrā aetate, Quint.: heroicis aetatibus, Cic.: illustrium hominum aetates et tempora, Cic. – meton., das Zeitalter, die Zeit = die Menschen eines Zeitalters, das Geschlecht, nostra aetas, Liv.: secuta aetas, Plin.: incuriosa suorum aetas, Tac.: quid nos dura refugimus aetas? Hor.: impia perdemus devoti sanguinis aetas, Hor.: disce tamen, veniens aetas, Ov. – poet. übtr., verborum vetus aetas, die alten Geschlechter der Wörter, die altgewordenen Wörter, Hor. de art. poët. 61. – b) im weitern Sinne, der Zeitabschnitt, die Zeit übh., aurea aetas, das goldene Zeitalter, Ov.: sempiternae saeculorum aetates, Cic. – omnia fert aetas, Verg.: quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas, Hor.: longa aetas, die Länge der Zeit, Hor.: aetate tam longā, Flor.: aetate, durch die Länge der Zeit, infolge der Verjährung, Flor. 3, 13, 7. – / Genet. Plur. gew. aetatum; doch auch nicht selten aetatium, Liv. u.a.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 409.

    lateinisch-deutsches > aetas

  • 5 aetas

    aetās, ātis, f. (zsgz. aus dem alten aevitas, v. aevum), die Zeitlichkeit, I) der einer Person od. Sache ihrer innern Natur nach zufallende Zeitteil, 1) die Lebenszeit, das Dasein, das Leben in seiner Zeitdauer betrachtet (während vita = das Leben nach seiner Lebenskraft), a) übh.: omnis aetas, das ganze Leben, Plaut. (s. Spengel Plaut. truc. 1, 1, 1): breve tempus aetatis, Cic.: cum in aetate grandiuscula esse coepisset, Augustin.: in aetate hominum, Plaut.: aetatis spatio probati, durch eine lange Lebensdauer, Cic.: volat aetas, Cic.: aetatem agere nudam, Cic., od. regio cultu, Sall., od. desidiose, Lucr., od. in litteris, Cic., od. domi, Enn. fr., od. sub ipsis septentrionibus, Gell., od. procul a republica, Sall.: aetas pure et eleganter et quiete acta, Cic.: aetatem degere cum alqo, Komik., od. inter feras, Cic.: omnem aetatem degere in tranquillitate sine dolore, Cic.: degere omne tempus aetatis sine molestia, Cic.: gerere aetatem cum alqo, Sulpic. in Cic. ep.: aetatem conterere in alqa re, Cic.: aetatem consumere in alqa re, Cic.: se suamque aetatem curant, Plaut. – aetatem, das liebe lange Leben hindurch, zeitlebens, für immer, Komik. u. Lucil. fr. (vgl. Brix Plaut. Men. 717. Lorenz Plaut. Pseud. 493. Wagner Ter. heaut. 716). – in aetate (hominum), im (menschlichen) Leben, je zuweilen (s. Brix Plaut. trin. 24), Plaut.: verb. in vita atque in aetate, Plaut.:
    ————
    u. in aetate sua, Plaut. – dah. aetas mea, tua = ich, du (s. Brix Plaut. Men. 675. Lorenz Plaut. Pseud. 110), in te nunc omnes spes sunt aetati meae, Plaut.: vae aetati tuae, vae capiti atque aetati tuae, Plaut.: aliquid tulisse mali capiti atque aetati illorum, Ter. – b) ein Menschenalter (von 30, selten u. nur bei Dichtern von 100 Jahren), eine Generation, tertiam iam aetatem hominum vivebat (Nestor), Cic.: hominis aetatem durare, Liv.: vixi annos bis centum; nunc tertia vivitur aetas, Ov. – 2) die Lebenszeit, in der jmd. gerade steht, das Lebensalter, die Jahre, das Alter, u. die einzelne Altersstufe, a) eig.: α) ohne nähere Bestimmung: aetas succedit aetati, Cic.: amicitia incepta a parvis cum aetate (mit den Jahren) accrevit, Ter.: filius id aetatis, Cic.: sumus id aetatis, Cic.: u. so hoc, illuc, istuc aetatis, Komik. (s. Brix Plaut. trin. 787): aetate superiores (Ggstz. pueri), Varr. – auch (v. mehreren) im Plur., vincunt numero, vincunt aetatibus, Cic.: ambo florentes aetatibus, Verg.: homines omnium aetatium, Gell. – aetas ( wie tempus) est mit Infin., Verg.: aetas desinit, incipit mit final. Infin., Verg. – u. insbes. bald = Jugend, forma (Schönheit) atque aetas, Ter.: neque sciebat neque per aetatem (wegen der J.) potis erat, Ter.: u. so amici regis, qui propter aetatem eius in curatione erant regni, Caes.: dedecora, quae aetas ipsius (seine Jugend = er in seiner J.) pertulit, Cic.: aetatis maxime paenitebat, an
    ————
    seine J. stieß man sich am meisten, Liv.: qui aliquid formae, aetatis artificiique habebant (Ggstz. qui senes ac deformes erant), Cic.: carus eris Romae, donec te deseret aetas, Hor. – bald = höheres od. hohes Alter, aetatis vacatio, Nep.: aetatis excusatio, Curt.: morbo atque aetate confectus, Sall.: aetate gravis, Liv.: nusquam tantum tribuitur aetati, nusquam senectus est honoratior, Cic.: aetate (vor A.) non quis obtuerier, Plant. – bald = das gereiftere, mannbare (heiratsfähige) Alter, in aetatem venire, Liv. 42, 34, 3, pervenire, Corp. inscr. Lat. 10, 5056. – v. Lebl., aetas populorum et civitatum, Cic. de legg. 2, 9: aetates aedificiorum, Papin. dig. 30, 58: aetates tabularum, Petr. 88, 1: aetatem ferre (v. Wein), das hohe Alter vertragen, alt werden können (und doch nicht verderben), Cic. fr. bei Macr. sat. 2, 3, 2 (= Cic. fr. G. b 10 p. 344, 22 M.): so auch aetatem pati, Sen. ep. 36, 3. – β) mit näherer Bestimmung: iniens aetas, der Eintritt ins Leben (der Beginn der praktischen Wirksamkeit), Cic.: ab initio aetatis oder ab ineunte aetate, Cic.: a primo tempore oder a primis temporibus aetatis, Cic.: a prima aetate, Cic.: flos aetatis od. florens aetas, die Jugend, Cic.: bona aetas, die guten Jahre, Cic.: mala aetas, die bösen Jahre, Plaut. – ad petendum (magistratum) legitima aetas, Liv.: aetas militaris, das gesetzliche Jahr für den Kriegsdienst (das 17te), Sall.: quaestoria (das 31ste, unter Augustus das 25ste),
    ————
    Quint.: senatoria (das 25ste), Tac.: consularis (das 43ste), Cic. – aetas nova, die frische Jugend (Ggstz. aetas serior (das reifere Alter), Ov.: aetas integra, Afran, fr. u. Tac. (bes. aetate integrā, in der Blüte der Jugend, Pacuv. fr., Komik, u.a., s. Spengel Ter. Andr. 72): aetas iam constans, Cic., nondum constans, Suet.: media, Plaut. u. Cic. (s. Wagner Plaut. aul. 157): u. media aetas Falerni, Plin. 23, 34: firmata, Cic.: imbecilla, Sall., infirma, Cic.: pubes, Liv.: aetas iuvenilis, Augustin. ep. 36, 1: aetas virilis, s. virilis: tenera, Liv.: adulta, Cic.: grandior, Cic.: ingravescens, Cic.: extrema, Cic.: fessa aetas, Altersschwäche, Tac.: aetate iam affectā, schon in die Jahre, Cic.: aetate exactā, im hohen Alter, Pacuv. fr., Cic. u.a.: ebenso actā aetate, Cic.: aetas decrepita, Cic.: aetas senecta, Plaut., Sall. fr. u.a.: aetas grandaeva, Aur. Vict. epit. 41, 25: longissima, Cic.: inferior, superior aetas, Cic.: aetas maior, Gell.: si iam satis aetatis ac roboris esset, Cic.: quid aetatis tibi videor? Plaut.: quibus aetas ad militandum gravior esset, schon zu alt zum Kriegsdienst, Liv.: aetatem habes opportunissimam, du stehst im besten Alter, Cic. – b) meton. = die Menschen einer Altersstufe, die Altersklasse (s. Ticher Cic. de sen. 46): vestra, Leute eueres Alters, Cic.: puerilis aetas, das Knabenalter = die Knaben, Cic.: senilis aetas, das Greisenalter = die Greise, Cael. Aur. acut. 2, 13, 90: aetas
    ————
    robustior, Liv.: haec aetas nostra iuris ignara est, Cic.: omnes aetates, ordines, die Leute jedes Alters, jung u. alt, Cic.: u. so omnis aetas, Liv.: puellis ut saltem parcerent, a qua aetate etiam hostes abstinerent, Liv. – II) der einer Person od. Sache nur äußerlich zufallende Anteil an der Zeit, a) im engern Sinne, das Zeitalter, die Zeit, Romuli aetas, Cic.: ab aetatis huius memoria, Cic.: clarissimus imperator suae aetatis, Liv.: nostrā aetate, Quint.: heroicis aetatibus, Cic.: illustrium hominum aetates et tempora, Cic. – meton., das Zeitalter, die Zeit = die Menschen eines Zeitalters, das Geschlecht, nostra aetas, Liv.: secuta aetas, Plin.: incuriosa suorum aetas, Tac.: quid nos dura refugimus aetas? Hor.: impia perdemus devoti sanguinis aetas, Hor.: disce tamen, veniens aetas, Ov. – poet. übtr., verborum vetus aetas, die alten Geschlechter der Wörter, die altgewordenen Wörter, Hor. de art. poët. 61. – b) im weitern Sinne, der Zeitabschnitt, die Zeit übh., aurea aetas, das goldene Zeitalter, Ov.: sempiternae saeculorum aetates, Cic. – omnia fert aetas, Verg.: quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas, Hor.: longa aetas, die Länge der Zeit, Hor.: aetate tam longā, Flor.: aetate, durch die Länge der Zeit, infolge der Verjährung, Flor. 3, 13, 7. – ⇒ Genet. Plur. gew. aetatum; doch auch nicht selten aetatium, Liv. u.a.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 409.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > aetas

  • 6 aetās

        aetās ātis （ gen plur. -tum; sometimes -tium, L.), f    [for older aevitas], the life of man, age, lifetime, years: amicitia cum aetate adcrevit, T.: acta aetas honeste: expectemus Tartessiorum regis aetatem, i. e. a life as long: satis aetatis habere, to be old enough: aetatis quod reliquum est meae, the rest of my life: vix ullum discrimen aetatis, L.: tertia, i. e. century, O.—Age, time of life: dum aetas prohibebit (sc. te scire), T.: ab ineunte aetate, from his entrance into life: prima, childhood: puerilis, Cs.: aetatis flos, youthful vigor: cuius aetas a senatorio gradu longe abesset, i. e. youth: propter aetatem eius, Cs.: qui aliquid aetatis habebant, i. e. the youth: quarta, i. e. the fourth year, V.: respice aetatem tuam (i. e. senectutem), T.: iam adfectus aetate: morbo atque aetate confectus, S.: exactā aetate, in old age, L.: aetatis excusatio, plea of age, Cs.: id aetatis duo filii, of that age: cum id aetatis filio: cum illud esset aetatis: ad hoc aetatis a pueritiā, S. — Of plants: adolescit frondibus aetas, V.—Of sheep: par aetas, haedi, O.—Meton., a space of time, age, period, generation, time: heroicae aetates: aetas succedit aetati: nec ulla umquam aetas: aetatis suae primi, N.: Veniet lustris labentibus aetas, cum, etc., V.: prior, O.: crastina, the future, H.—Of the four ages of the world (the golden age, silver age, etc.), O.—Time, the flight of time, advancing age: te aetas mitigabit: fugerit invida aetas, H.: omnia fert aetas, V.— Men of an age: cum vestrā etiam aetate, with young men: vos, acrior aetas, O iuvenes, O.: militaris fere aetas omnis, L. — The age, men of the age: nos dura Aetas, H.: Inventum omnis quem credidit aetas, etc., V.—In acc. of time: me aetatem censes velle, etc., forever? T.: an abiit iam a milite? Iam dudum, aetatem, an age, T.
    * * *
    lifetime, age, generation; period; stage, period of life, time, era

    Latin-English dictionary > aetās

  • 7 aetas

    1) век (1. 7 pr. D. 34, 5). 2) лета жизни, возраст, homines omnis aetatis (1. 7 § 12 D. 4, 4);

    pro incrementis aetatis, prout aetatem ampliaverit (1. 10 § 2. 1. 16 § 2 D. 34, 1);

    a prima aetate (1. 68 pr. D. 35, 2);

    aetas infantis, puerilis, pupillaris, pubes, minor, major, legitima;

    nuptiarum aetas (1. 24 C. 5, 4); иногда преклонный возраст, который освобождает от опеки (1. 1 § 2 D. 49, 8. 1. 11 D. 50, 5);

    defectus, fessus aetate (1. 3 § 7 D. 29, 5. 1. 5 D. 39, 6); с другой стороны, несовершеннолетие, aetatem egressus-intra aetatem (1. 39 pr. D. 4, 4);

    aetatis beneficium, auxilium, venia обозначают институт т. н. restitutio in integrum, основывающийся на несовершеннолетии (1. 6 D. 4, 1. 1. 7 § 5. 1. 20 pr. D. 4, 4. 1. 57 D. 10, 2);

    aetati subvenire, succurrere (1. 20 pr. D. 27, 3. 1. 108 D. 50, 17);

    miseratio aetatis (1. 37 § 1 D. 4, 4);

    aetatis lubrico captus (1. 11 § 5 eod.);

    ob aetatem lapsus (1. 1 § 5 D. 2, 13);

    perfecta aetas, совершеннолетие (1. 25 § 1 D. 22, 3. 1. 9 § 1. D. 27, 3); тоже robusta aetas (1. 15 § 6 D. 28, 5);

    venia aetatis, когда император признавал малолетнего, в знак милости, совершеннолетним (tit. C. 2, 45. 1. 5 pr. C. 2, 53).

    3) также относительно предметов, напр. aet. aedificiorum (l. 58 D. 30).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > aetas

  • 8 gradus

    gradus, ūs, m. (gradior), I) der Schritt, A) im allg.: 1) eig.: militaris, Doppelschritt, Plaut.: praegrandi gradu, Pacuv. fr.: tardo gradu, Acc. fr.: gradum proferre pedum, Enn. fr. scen. 213: gradum facere, einen Schritt tun, Cic.: gradum inferre in hostes, anrücken, vorrücken gegen usw., Liv.: gradum conferre, handgemein werden, Liv., od. zum Gespräch (= eine Unterredung halten), Plaut. u. Verg.: ingentes gradus ferre, große Schritte machen, Ov.: gradum celerare, Verg., od. corripere, Hor., eilen: u. so gradum addere (sc. gradui), einen Schritt (rasch) nach dem andern tun, Liv.: gradum suspendere (gradus suspensus), s. sus-pendo: gradum referre, zurückgehen, Liv.: gradum sistere, Verg. u. Curt., od. sustinere, Ov., Halt machen: citato gradu se proripere, schnell usw., Liv.: pleno gradu (im Geschwindschritt) ad castra hostium tendere, Liv.: u. so im Bilde, ingressum pleno gradu non intermittemus, Trebon. in Cic. ep.: non gradu (schrittweise), sed praecipiti cursu (im Sturmlauf, Sturm) a virtute descitum, ad vitia transcursum, Vell.: (spondëus) habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum (Schritt, Gang), Cic. – 2) bildl.: a) der Schritt zu etw. (= Handlung, die einen Erfolg hat), primus gradus imperii factus est, der erste Schritt (zur Ausbreitung) unseres Reichs, Cic.: gradum fecit ad censuram, ist sogleich Zensor geworden, Liv.: gradus reditus mei, zu meiner R., Liv.: eo gradu via facta est ad consulatum, Liv. – b) der Anschritt = das Herannahen, quem mortis timuit gradum, Hor. carm. 1, 3, 17. – B) prägn., als t. t. der Fechtersprache, die von den Kämpfenden eingenommene Stellung, stare in gradu, Ov.: de gradu, stehenden Fußes (fechten usw.), Liv.: nescio, quid de gradu faciat, wie er zu Fuß kämpft, Sen. ep.: alqm gradu movere od. demovere, aus seiner St. vertreiben, Liv.: bildl., alqm de gradu deicere od. gradu depellere, einen aus seinem Vorteile verdrängen, aus der Fassung bringen, Cic., Nep. u.a.

    II) meton., die Stufe, Staffel einer Treppe, die Sprosse einer Leiter (als Stützpunkt u. als Schrittmaß der Auf- u. Absteigenden), A) eig.: a) im allg.: gradus templorum, Cic.: scalarum gradus alios tollere alios incīdere, Cic.: alqm per gradus deicere, Liv.: per gradus decĭdere od. labi, Liv.: per confragosos scalae gradus decĭdere, Sulp. Sev.: per gradus saltare, von Sprosse zu Sprosse, Petron. – b) insbes., Plur. gradus = die stufenartig aufgebauten Sitzreihen der Schaugerüste, Tribünen für Zuschauer (spectacula) im Theater, subitarii gradus et scaena, Tac. ann. 14, 20: u. so im Sing., at Novius collega gradu post me sedet uno, sitzt eine Sitzreihe tiefer als ich, bildl. = er steht eine Stufe (im Range) tiefer als ich, Hor. sat. 1, 6, 40. – auf den Straßen bei öffentl. Aufzügen, Triumphen, spectaculorum gradus, Tac. ann. 14, 13.

    B) übtr., die Stufe, Staffel, Abstufung, 1) konkr.: a) als t. t. des Landbaues, ein Spatenstich als Absatz, secundus vel tertius gradus, Col. 3, 13, 9: gr. soli crudi, Col. 4, 1, 3. – b) als astron. t. t. der Grad eines Kreises, Manil. 1, 581. – c) eine Runzel auf dem Gaumen des Pferdes (deren zwölf gezählt werden), Veget. mul. 1, 22, 11: sanguinem detrahere gradu tertio de palato, Veget. mul. 2, 4 Schn. – d) die Flechte des Haares, comam in gradus formare od. frangere, Suet. Ner. 51. Quint. 1, 6, 44: caput in gradus atque anulos comere, Quint. 12, 10, 47. – 2) abstr.: a) als musik. t. t. die Tonstufe, Stufe, sonorum gradus, Cic. de or. 3, 227: omnes sonorum gradus, Cic. or. 59: ab ima (voce) ad summam ac retro multi gradus (sunt), Quint. 11, 3, 15. – b) als gramm. t. t., die Stufe, der Grad der Vergleichung, gradus (Plur.) comparationis, Diom. 324, 16: gr. positivus, Prisc. 8, 8: gr. absolutus od. primitivus (der Positiv), comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 sq. Diom. 324, 16 sq. – c) die Stufe, der Grad = die Reihenfolge, Reihe, α) übh.: tertio gradu (Grade) primores civitatis scripserat (heredes), Tac.: complectitur inguina cortex perque gradus (stufenweise, sukzessive), uterum pectusque, Ov.: renuntiatio gradus habet, hat ihre Reihenfolge, erfolgt sukzessive, Cic.: a beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus (stufenweise, sukzessive), Cic. – β) die Stufe der Zeit, des Alters, gradus temporum, Cic. u. Quint.: gradus aetatis, Lucr. u. Vell.: omnes gradus aetatis, Cic.: inferior gradus aetatis, Varro: per aetatis gradus, Suet.: per omnes gradus aetatis, Suet.: pro gradu aetatis, Iustin.: opportunum quaerere gradum, einen gelegenen Zeitpunkt (zur Überfahrt nach Afrika), Val. Max. 3, 6, 1. – d) der Grad der Verwandtschaft, der Grad, die Stufe, der Rang, den jmd. in der Familie und in der Freundschaft einnimmt, gradus cognationis, Sen. rhet.: ex gradu hereditario, Inscript.: gradus a consortio coniugii exceptus, verbotener Gr. der Verwandtschaft (bei Verheiratungen), Ambros.: remotus iam deficientis affinitatis gr., Plin. pan.: necessitudinum gradus, Cic.: ille gradu propior sanguinis, Ov.: gradu cognationis alqm attingere, Sen. rhet.: nullo gradu contingere Caesarum domum, Suet.: a matre alqm artissimo gradu contingere, Suet.: gradus plures sunt societatis hominum, Cic.: gradum (Rang) filii habere apud alqm, Liv.: ab illo traditi ad hunc gradum amicitiae tuae ascendimus, Curt.: quo propiore gradu amicitiae me contingis, hoc maius est dissimulationis tuae facinus, Curt. – e) die Stufe, der Rang der Ehrenstellen, der Würden, gr. senatorius, Cic.: primus od. summus honoris gradus, Cic.: altior, altissimus od. amplissimus dignitatis gradus, Cic.: ascendere gradibus magistratuum, Cic.: altiorem grad um dignitatis ascendere od. consequi, Cic.: secundum gradum imperii tenere, Nep.: eodem gradu fuit apud Alexandrum, Nep.: suum cuique honorem et gradum redditum, Cic.: summum ad gradum claritatis venire, Laber. fr. – f) die Stufe, Abstufung von Zuständen u. Verhältnissen aller Art übh.: infimus fortunae gr., Cic.: nulli contumeliarum gradus, Plin. pan.: ut gradus essent ambitionis inter aequales, Cic.: oratorum aetates et gradus persequi, Cic.: an censes non eosdem gradus oratorum vulgi iudicio et doctorum fuisse? Cic. – / Archaist. Genet. Sing. graduis, Varro de vit. P. R. 2. fr. 5 (bei Non. 494, 17). – Dat. gradu, Lucil. 965. – Nomin. Plur. (nach der 2. Deklin.) gradi, Itin. Hieros. p. 587 Wess. – Akk. Plur. (nach der 2. Dekl.) grados, Pacuv. tr. 172. Corp. inscr. Lat. 3, 167.

    lateinisch-deutsches > gradus

  • 9 is

    [st1]1 [-] is, ea, id: il, lui, elle..., ce, cet..., son, sa, ses, leur, leurs...    - la déclinaison    - id est: c'est-à-dire.    - assentior Pompeio, id est Pomponio, Cic.: je suis de l'avis de Pompée, c'est-à-dire de Pomponius.    - is mihi litteras abs te reddidit, Cic.: il m'a remis ta lettre.    - is est? Ter.: est-ce lui?    - eā re (ob id), Cic.: à cause de cela, pour cette raison.    - vix ea fatus erat, Virg.: à peine avait-il ainsi parlé.    - id gaudeo: je m'en réjouis.    - qui... is...: celui qui... celui-là...    - eorum merita, Cic.: leurs services.    - filius ejus, Ov.: son fils.    - quas scripsisti litteras, eae mihi fuerunt jucundissimae: la lettre que tu m'as écrite, c'est celle qui m'a été la plus agréable.    - quod tu audivisti, id ego quoque audivi: ce que tu as entendu dire, je l'ai entendu dire aussi.    - haec omnia is feci, qui... Cic.: j'ai fait tout cela, moi qui...    - caput inventum est in eo loco qui erat ab haruspicibus demonstratus: la tête fut trouvée à l'endroit qui avait été indiqué par les haruspices.    - jam non is es qui fuisti: tu n'es plus le même que tu as été.    - non is es qui istud facias: tu n'es pas homme à faire cela.    - neque tu is es qui nescias... Cic.: un homme tel que toi ne peut ignorer (tu n'es pas homme à ignorer...).    - is sum quem tu me vis esse, Cic.: je suis tel que tu le désires.    - in eo res erat ut urbs caperetur: la ville était sur le point d'être prise.    - hoc eo consilio feci ut te adjuvarem: j'ai fait cela dans l'intention de t'aider.    - laudo eos idque merito: je les loue, et cela à juste titre.    - nobis sermo, isque multus, de te fuit, Cic.: nous avons parlé de toi, et longuement.    - eos mores viri cognovi, Sall.: voilà le caractère que j'ai reconnu en lui.    - in eum jam res rediit locum ut... Ter.: les choses en sont venues à ce point que...    - id lucri: ce gain.    - ad id locorum: jusqu'ici, jusqu'à ce moment; jusqu'alors.    - postquam ad id loci venêre, Sall.: arrivés à cet endroit.    - id signi erit, Cato: voici (qui sera) un signe.    - id aetatis (= ea aetate): à cet âge.    - puer id aetatis: un enfant de cet âge.    - id temporis: à ce moment. [st1]2 [-] is: 2ème pers. au sing. de l'ind. prés. de eo, īre. [st1]3 [-] īs = iis (Plaut.).
    * * *
    [st1]1 [-] is, ea, id: il, lui, elle..., ce, cet..., son, sa, ses, leur, leurs...    - la déclinaison    - id est: c'est-à-dire.    - assentior Pompeio, id est Pomponio, Cic.: je suis de l'avis de Pompée, c'est-à-dire de Pomponius.    - is mihi litteras abs te reddidit, Cic.: il m'a remis ta lettre.    - is est? Ter.: est-ce lui?    - eā re (ob id), Cic.: à cause de cela, pour cette raison.    - vix ea fatus erat, Virg.: à peine avait-il ainsi parlé.    - id gaudeo: je m'en réjouis.    - qui... is...: celui qui... celui-là...    - eorum merita, Cic.: leurs services.    - filius ejus, Ov.: son fils.    - quas scripsisti litteras, eae mihi fuerunt jucundissimae: la lettre que tu m'as écrite, c'est celle qui m'a été la plus agréable.    - quod tu audivisti, id ego quoque audivi: ce que tu as entendu dire, je l'ai entendu dire aussi.    - haec omnia is feci, qui... Cic.: j'ai fait tout cela, moi qui...    - caput inventum est in eo loco qui erat ab haruspicibus demonstratus: la tête fut trouvée à l'endroit qui avait été indiqué par les haruspices.    - jam non is es qui fuisti: tu n'es plus le même que tu as été.    - non is es qui istud facias: tu n'es pas homme à faire cela.    - neque tu is es qui nescias... Cic.: un homme tel que toi ne peut ignorer (tu n'es pas homme à ignorer...).    - is sum quem tu me vis esse, Cic.: je suis tel que tu le désires.    - in eo res erat ut urbs caperetur: la ville était sur le point d'être prise.    - hoc eo consilio feci ut te adjuvarem: j'ai fait cela dans l'intention de t'aider.    - laudo eos idque merito: je les loue, et cela à juste titre.    - nobis sermo, isque multus, de te fuit, Cic.: nous avons parlé de toi, et longuement.    - eos mores viri cognovi, Sall.: voilà le caractère que j'ai reconnu en lui.    - in eum jam res rediit locum ut... Ter.: les choses en sont venues à ce point que...    - id lucri: ce gain.    - ad id locorum: jusqu'ici, jusqu'à ce moment; jusqu'alors.    - postquam ad id loci venêre, Sall.: arrivés à cet endroit.    - id signi erit, Cato: voici (qui sera) un signe.    - id aetatis (= ea aetate): à cet âge.    - puer id aetatis: un enfant de cet âge.    - id temporis: à ce moment. [st1]2 [-] is: 2ème pers. au sing. de l'ind. prés. de eo, īre. [st1]3 [-] īs = iis (Plaut.).
    * * *
        Is, ea, id, Pronomen, Eandem significationem habet quam Hic, et eundem locum retinet: quibus maxime vtimur, si praecedat, aut sequatur qui: vt Qui diuitias cupit, is, vel hic auarus est. Terent. Il, Celuy, Iceluy.
    \
        Et certe is est. Terent. Certainement c'est il, ou C'est luymesme.
    \
        Vbi is est? Terent. Où est il? \ - fuit olim quidam senex Mercator: nauem is fregit apud Andrum insulam. Terent. Qui, etc.
    \
        Ea memoria erat. Cic. Il avoit telle memoire.
    \
        Ea aetate sum, vt non sit peccato mihi ignosci aequum. Terent. Je suis de tel aage, ou de cest aage.
    \
        Eo pacto. Terent. Par ceste maniere, Par ainsi.
    \
        Hoc ipsum ea re facit. Brutus Attico. Pour ce.
    \
        Per vnum seruum, et eum ex ludo gladiatorio. Cic. Et, qui fait à noter, qui estoit prins de, etc.
    \
        Isce, pro Is ipse. Cestuy ci mesme. Cic. Nullum esse ius tam sanctum atque integrum, quod non eiusce vis ac perfidia violaret.
    \
        Id, eius, neutrum, Pronomen demonstratiuum. Terent. Solum id est charum mihi. Cic. Cela.
    \
        Nunc id prodeo, vt conueniam Parmenonem. Terent. Pource je sors, à fin, etc.
    \
        Id modo dic, abisse Dorum. Terent. Di ceci seulement, que, etc.
    \
        Tu quidem de faece hauris, idque iam_dudum. Cic. Et ce dés long temps.
    \
        Id aetatis iam sumus, vt omnia, etc. Cic. Nous sommes desja de ceste aage là, que, etc.
    \
        Homo id aetatis. Cic. Homme de tel aage, ou de cest aage.
    \
        Romanorum nemo id authoritatis aderat. Tacit. De ceste authorité.
    \
        Id diei veniebam in, etc. Cic. Ce jour là.
    \
        Post id locorum tu mihi amanti ignoscito. Plaut. Apres ce.
    \
        Infoelicem ad id locorum fuisse. Liu. Jusques à ce temps là.
    \
        Quoniam id temporis est, surgendum censeo. Cic. Veu, ou Attendu l'heure qu'il est.
    \
        Saepe id temporis oriuntur nimbi. Varro. Lors, En ce temps là.
    \
        Id virium. Tacit. Telle force.
    \
        Redibo actutum. A. id actutum diu est. Plaut. Ce soubdainement que tu dis, me dure long temps.
    \
        Id populus curat scilicet. Terent. Dieu scait que le peuple se soulcie bien de cela, Le peuple se soulcie fort de cela, si tu le scavois bien.
    \
        Id est profecto: verum actutum abscesserit. Plaut. C'est cela, Il est ainsi que tu dis.
    \
        Id est, pro Hoc est, siue Hoc significat. Cicero, Senatus hodie futurus erat, id est, Cal. Octobris. C'est à dire, C'est à scavoir.
    \
        Id genus hominum est pessumum. Terent. Ceste maniere de gens.
    \
        Epaminondam atque Annibalem, atque eius generis homines. Cic. Telle maniere de gens.
    \
        Scis me antea orationes, aut aliquid id genus solitum scribere. Cic. Ou quelque chose semblable.
    \
        Idipsum. Sueton. Ce mesme.
    \
        Id quod ex monumentis patet. Liu. Laquelle chose.
    \
        Cogito id quod res est. Terent. Ce qui est vray.
    \
        - tum hoc alterum Id vero est quod mihi puto palmarium. Terent. Mais c'est autre, c'est cela que, etc.
    \
        Gratia Sex. Neuii ne P. Quintio noceat, id vero non mediocriter pertimesco. Cic. Certes c'est cela que je crains fort.

    Dictionarium latinogallicum > is

  • 10 gradus

    gradus, ūs, m. (gradior), I) der Schritt, A) im allg.: 1) eig.: militaris, Doppelschritt, Plaut.: praegrandi gradu, Pacuv. fr.: tardo gradu, Acc. fr.: gradum proferre pedum, Enn. fr. scen. 213: gradum facere, einen Schritt tun, Cic.: gradum inferre in hostes, anrücken, vorrücken gegen usw., Liv.: gradum conferre, handgemein werden, Liv., od. zum Gespräch (= eine Unterredung halten), Plaut. u. Verg.: ingentes gradus ferre, große Schritte machen, Ov.: gradum celerare, Verg., od. corripere, Hor., eilen: u. so gradum addere (sc. gradui), einen Schritt (rasch) nach dem andern tun, Liv.: gradum suspendere (gradus suspensus), s. suspendo: gradum referre, zurückgehen, Liv.: gradum sistere, Verg. u. Curt., od. sustinere, Ov., Halt machen: citato gradu se proripere, schnell usw., Liv.: pleno gradu (im Geschwindschritt) ad castra hostium tendere, Liv.: u. so im Bilde, ingressum pleno gradu non intermittemus, Trebon. in Cic. ep.: non gradu (schrittweise), sed praecipiti cursu (im Sturmlauf, Sturm) a virtute descitum, ad vitia transcursum, Vell.: (spondëus) habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum (Schritt, Gang), Cic. – 2) bildl.: a) der Schritt zu etw. (= Handlung, die einen Erfolg hat), primus gradus imperii factus est, der erste Schritt (zur Ausbreitung) unseres Reichs, Cic.: gradum fecit ad censuram, ist sogleich Zensor geworden,
    ————
    Liv.: gradus reditus mei, zu meiner R., Liv.: eo gradu via facta est ad consulatum, Liv. – b) der Anschritt = das Herannahen, quem mortis timuit gradum, Hor. carm. 1, 3, 17. – B) prägn., als t. t. der Fechtersprache, die von den Kämpfenden eingenommene Stellung, stare in gradu, Ov.: de gradu, stehenden Fußes (fechten usw.), Liv.: nescio, quid de gradu faciat, wie er zu Fuß kämpft, Sen. ep.: alqm gradu movere od. demovere, aus seiner St. vertreiben, Liv.: bildl., alqm de gradu deicere od. gradu depellere, einen aus seinem Vorteile verdrängen, aus der Fassung bringen, Cic., Nep. u.a.
    II) meton., die Stufe, Staffel einer Treppe, die Sprosse einer Leiter (als Stützpunkt u. als Schrittmaß der Auf- u. Absteigenden), A) eig.: a) im allg.: gradus templorum, Cic.: scalarum gradus alios tollere alios incīdere, Cic.: alqm per gradus deicere, Liv.: per gradus decĭdere od. labi, Liv.: per confragosos scalae gradus decĭdere, Sulp. Sev.: per gradus saltare, von Sprosse zu Sprosse, Petron. – b) insbes., Plur. gradus = die stufenartig aufgebauten Sitzreihen der Schaugerüste, Tribünen für Zuschauer (spectacula) im Theater, subitarii gradus et scaena, Tac. ann. 14, 20: u. so im Sing., at Novius collega gradu post me sedet uno, sitzt eine Sitzreihe tiefer als ich, bildl. = er steht eine Stufe (im Range) tiefer als ich, Hor. sat. 1, 6, 40. – auf den Straßen bei öffentl. Aufzügen,
    ————
    Triumphen, spectaculorum gradus, Tac. ann. 14, 13.
    B) übtr., die Stufe, Staffel, Abstufung, 1) konkr.: a) als t. t. des Landbaues, ein Spatenstich als Absatz, secundus vel tertius gradus, Col. 3, 13, 9: gr. soli crudi, Col. 4, 1, 3. – b) als astron. t. t. der Grad eines Kreises, Manil. 1, 581. – c) eine Runzel auf dem Gaumen des Pferdes (deren zwölf gezählt werden), Veget. mul. 1, 22, 11: sanguinem detrahere gradu tertio de palato, Veget. mul. 2, 4 Schn. – d) die Flechte des Haares, comam in gradus formare od. frangere, Suet. Ner. 51. Quint. 1, 6, 44: caput in gradus atque anulos comere, Quint. 12, 10, 47. – 2) abstr.: a) als musik. t. t. die Tonstufe, Stufe, sonorum gradus, Cic. de or. 3, 227: omnes sonorum gradus, Cic. or. 59: ab ima (voce) ad summam ac retro multi gradus (sunt), Quint. 11, 3, 15. – b) als gramm. t. t., die Stufe, der Grad der Vergleichung, gradus (Plur.) comparationis, Diom. 324, 16: gr. positivus, Prisc. 8, 8: gr. absolutus od. primitivus (der Positiv), comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 sq. Diom. 324, 16 sq. – c) die Stufe, der Grad = die Reihenfolge, Reihe, α) übh.: tertio gradu (Grade) primores civitatis scripserat (heredes), Tac.: complectitur inguina cortex perque gradus (stufenweise, sukzessive), uterum pectusque, Ov.: renuntiatio gradus habet, hat ihre Reihenfolge, erfolgt sukzessive, Cic.: a beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te ve-
    ————
    nisse gradibus (stufenweise, sukzessive), Cic. – β) die Stufe der Zeit, des Alters, gradus temporum, Cic. u. Quint.: gradus aetatis, Lucr. u. Vell.: omnes gradus aetatis, Cic.: inferior gradus aetatis, Varro: per aetatis gradus, Suet.: per omnes gradus aetatis, Suet.: pro gradu aetatis, Iustin.: opportunum quaerere gradum, einen gelegenen Zeitpunkt (zur Überfahrt nach Afrika), Val. Max. 3, 6, 1. – d) der Grad der Verwandtschaft, der Grad, die Stufe, der Rang, den jmd. in der Familie und in der Freundschaft einnimmt, gradus cognationis, Sen. rhet.: ex gradu hereditario, Inscript.: gradus a consortio coniugii exceptus, verbotener Gr. der Verwandtschaft (bei Verheiratungen), Ambros.: remotus iam deficientis affinitatis gr., Plin. pan.: necessitudinum gradus, Cic.: ille gradu propior sanguinis, Ov.: gradu cognationis alqm attingere, Sen. rhet.: nullo gradu contingere Caesarum domum, Suet.: a matre alqm artissimo gradu contingere, Suet.: gradus plures sunt societatis hominum, Cic.: gradum (Rang) filii habere apud alqm, Liv.: ab illo traditi ad hunc gradum amicitiae tuae ascendimus, Curt.: quo propiore gradu amicitiae me contingis, hoc maius est dissimulationis tuae facinus, Curt. – e) die Stufe, der Rang der Ehrenstellen, der Würden, gr. senatorius, Cic.: primus od. summus honoris gradus, Cic.: altior, altissimus od. amplissimus dignitatis gradus, Cic.: ascendere gradibus magistratuum, Cic.: altiorem grad-
    ————
    um dignitatis ascendere od. consequi, Cic.: secundum gradum imperii tenere, Nep.: eodem gradu fuit apud Alexandrum, Nep.: suum cuique honorem et gradum redditum, Cic.: summum ad gradum claritatis venire, Laber. fr. – f) die Stufe, Abstufung von Zuständen u. Verhältnissen aller Art übh.: infimus fortunae gr., Cic.: nulli contumeliarum gradus, Plin. pan.: ut gradus essent ambitionis inter aequales, Cic.: oratorum aetates et gradus persequi, Cic.: an censes non eosdem gradus oratorum vulgi iudicio et doctorum fuisse? Cic. – ⇒ Archaist. Genet. Sing. graduis, Varro de vit. P. R. 2. fr. 5 (bei Non. 494, 17). – Dat. gradu, Lucil. 965. – Nomin. Plur. (nach der 2. Deklin.) gradi, Itin. Hieros. p. 587 Wess. – Akk. Plur. (nach der 2. Dekl.) grados, Pacuv. tr. 172. Corp. inscr. Lat. 3, 167.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > gradus

  • 11 aetas

    aetas, ātis, f. [contr. from the anteclass. aevitas from aevum, q. v.; Prisc. 595 P.; cf. Welsh oet] ( gen. plur. aetatum;

    but freq. also aetatium,

    Liv. 1, 43; 9, 17; 26, 9; cf. Oud. ad Suet. Aug. 31; Vell. 2, 89; Sen. Brev. Vit. 12, 2; Gell. 14, 1).
    I.
    The period of life, time of life, life, age (divided, acc. to Varr. ap. Censor. 14, into pueritia, from birth to the 15th year; adulescentia, from that time to the 30th; juventus, to the 45th; the age of the seniores, to the 60th; and, finally, senectus, from that time till death. Others make a different division, v. Flor. 1 prooem.; Isid. Orig. 11, 2; Gell. 10, 28; 15, 20):

    a primo tempore aetatis,

    Cic. Leg. 1, 4, 13:

    prima aetas,

    id. Off. 2, 13:

    ineuntis aetatis inscientia,

    id. ib. 1, 34;

    so 2, 13: flos aetatis,

    the bloom of life, id. Phil. 2, 2; Liv. 21; Suet. Caes. 49; so,

    bona aetas,

    Cic. Sen. 14; and poet. in the plur.:

    ambo florentes aetatibus,

    Verg. E. 7, 4: quamquam aetas senet, satis habeo tamen virium, ut te arā arceam, Pac. ap. Prisc. 1, 10; id. ap. Non. 159, 19:

    mala aetas,

    old age, Plaut. Men. 5, 2, 6; and absol.: aetas, aevitas = senectus, old age, SI MORBVS AEVITASVE VITIVM ESCIT, Fragm. of the XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25: aetate ( through age) non quis obtuerier, Plaut. Most. 3, 2, 154; 1, 3, 130; id. Bacch. 3, 3, 5:

    sed ipse morbo atque aetate confectus,

    Sall. J. 9:

    graves aetate,

    Liv. 7, 39.—Sometimes also absol. = adulescentia, youth:

    fui ego illā aetate et feci illa omnia,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 4; id. Most. 5, 2, 27:

    damna, dedecora aetas ipsius pertulit,

    Cic. Verr. 2, 1, 12:

    tua autem aetas (of his son),

    id. Off. 2, 13:

    (mulier) non formā, non aetate, non opibus maritum invenerit,

    Tac. G. 19:

    expers belli propter aetatem,

    Suet. Aug. 8: aetas consularis, the legal age for the consulship, i. e. the 43d year, Cic. Phil. 5, 17:

    id aetatis jam sumus,

    we have now reached that time of life, id. Fam. 6, 20, 3.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., the lifetime of man, without reference to its different stages; life, Enn. ap. Gell. 18, 2, 16:

    aetas acta honeste et splendide,

    Cic. Tusc. 3, 25:

    gerere,

    id. Fam. 4, 5 al.:

    tempus aetatis,

    id. Sen. 19:

    aetatem consumere in studio aliquo,

    id. Off. 1, 1:

    conterere in litibus,

    id. Leg. 1, 20:

    degere omnem in tranquillitate,

    id. Fin. 2, 35; cf. id. Rosc. Am. 53 al.—In Ov. M. 12, 188, aetas = centum annos.—
    B.
    A space of time, an age, generation, time:

    heroicae aetates,

    Cic. Tusc. 5, 3, 7:

    haec aetas,

    id. ib. 1, 3, 5; id. Rep. 1, 1:

    alia,

    id. Lael. 27, 101 Beier:

    nostrā aetate,

    in our times, Quint. 1, 4, 20:

    cum primis aetatis suae comparabatur,

    Nep. Iphicr. 1; Vell. 1, 16:

    incuriosa suorum aetas,

    Tac. Agr. 1:

    omnia fert aetas,

    time, Verg. E. 9, 51; so Hor. C. 4, 9, 10:

    crastina aetas,

    the morrow, Stat. Th. 3, 562. — Of the four ages of the world ( the golden age, silver age, etc.), Ov. M. 1, 89 sq.; v. aureus, argenteus, etc.—
    C.
    Abstr. pro concreto, the time or period of life, for the man himself, the age, for the men living in it (mostly poet., and in prose after the Aug. per.; cf.

    saeculum): sibi inimicus magis quam aetati tuae, i. e. tibi,

    Plaut. Men. 4, 3, 1:

    vae aetati tuae,

    id. Capt. 4, 2, 105:

    quid nos dura refugimus Aetas?

    Hor. C. 1, 35, 34:

    impia,

    id. Epod. 16, 9:

    veniens,

    Ov. F. 6, 639:

    omnis aetas currere obviam,

    Liv. 27, 51:

    omnis sexus, omnis aetas,

    Tac. A. 13, 16:

    innoxiam liberorum aetatem miserarentur, i. e. innocentes liberos,

    id. H. 3, 68:

    sexum, aetatem, ordinem omnem,

    Suet. Calig. 4.—
    D.
    Also of things without life, e. g. of wine, its age: bibite Falernum hoc: annorum quadraginta est. Bene, inquit, aetatem fert, it keeps well, Cic. ap. Macr. S. 2, 2, 3; Plin. 23, 1, 20, § 33; 15, 2, 3, § 7.—So of buildings:

    aetates aedificiorum,

    Dig. 30, 58.—
    E.
    Aetatem, a dverb. (ante-class.).
    1.
    = semper, perpetuo, through the whole of life, during lifetime, continually:

    ut aetatem ambo nobis sint obnoxii,

    Plaut. As. 2, 2, 18:

    at tu aegrota, si lubet, per me aetatem quidem,

    id. Curc. 4, 3, 22:

    Quid, malum, me aetatem censes velle id adsimularier,

    Ter. Heaut. 4, 3, 38.—
    2.
    = diu, longo tempore, an age, a long time, a long while:

    an abiit jam a milite? Jamdudum aetatem,

    Ter. Eun. 4, 5, 8:

    quod solis vapor aetatem non posse videtur efficere,

    what the heat of the sun cannot perhaps effect for years, Lucr. 6, 236.—
    F.
    In aetate, adverb. (ante-class.).
    1.
    At times, sometimes, now and then, Plaut. Trin. 1, 1, 2.—
    2.
    At any time, always, ever, Plaut. Trin. 2, 4, 61.

    Lewis & Short latin dictionary > aetas

  • 12 aetas

    aetās, ātis f. [из арх. aevitas] (gen. pl. иногда ium L, Sen, Q)
    1) время жизни, жизнь, век
    omnia fert ae. V — время уносит всё
    2) лицо, личность
    ae. mea Pl — я
    3) эпоха, пора, время, тж. поколение
    aurea ae. O — золотой век
    verborum vetus ae. H — слова старшего поколения, т. е. устаревшие
    vixi annos bis centum, nunc tertia vivitur ae. O — прожил я двести лет, теперь живу третий век ( слова Нестора)
    5) пора жизни, возраст (pueritia до 15 лет, adulescentia 15—30 л., juventus 30—45 л., возраст seniores 45—60 л., senectus от 60 л.)
    ae. tenĕra (infirma) L, C — детство
    ae. (con)firmata (constans) C, тж. ae. hominis C — зрелый возраст
    mala ae. Pl — дряхлость
    aetatem ferre C или pati Sen — выдерживать долгое хранение, т. е. улучшаться в качестве от времени ( о вине)
    ae. quaestoria Q — возрастной ценз для квестора (25 лет, при цезарях — 22 года)
    6) юность, молодость

    Латинско-русский словарь > aetas

  • 13 flos

    flōs, ōris, m. [root fla-; Gr. ek-phlainô, to stream forth; cf. phlasmos; Lat. flare, flamen, etc., v. flo], a blossom, flower.
    I.
    Lit.:

    suaves flores,

    Lucr. 1, 8:

    juvat novos decerpere flores,

    id. 1, 928:

    novi,

    Hor. C. 4, 1, 32:

    recentes,

    id. ib. 3, 27, 44:

    verni,

    id. ib. 2, 11, 9:

    florum omnium varietas,

    Cic. de Sen. 15, 54:

    suavitas odorum, qui afflarentur e floribus,

    id. ib. 17, 59:

    laetissimi flores,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 107:

    ninguntque rosarum Floribus,

    Lucr. 2, 628:

    flores rosae, rosarum,

    Hor. C. 2, 3, 14; 3, 29, 3; 4, 10, 4:

    piabunt floribus et vino Genium,

    id. Ep. 2, 1, 144; cf.:

    fons Bandusiae, dulci digne mero non sine floribus,

    id. C. 3, 13, 2:

    nitidum caput impedire myrto Aut flore,

    id. ib. 1, 4, 10:

    recte necne crocum floresque perambulet Attae Fabula, si dubitem, etc.,

    the stage strewed with flowers, id. Ep. 2, 1, 79:

    carduus florem purpureum mittit inter medios aculeos,

    puts forth, Plin. 20, 23, 99, § 262; cf. id. 21, 6, 17, § 31:

    legere,

    Ov. M. 4, 315.—
    B.
    Transf.
    1.
    The honey of flowers sucked out by the bees:

    rure levis verno flores apis ingerit alveo, Conpleat ut dulci sedula melle favos,

    Tib. 2, 1, 49; Verg. G. 4, 39; Plin. 11, 7, 7, § 17.—
    2.
    In gen., like the Gr. anthos, for whatever forms either the best part or the highest part of a thing (mostly poet. and in postAug. prose).—
    a.
    The flower of any thing, i. e. the prime or best part, also the best kind of any thing: postquam est honoratus frugum et floris Liberi, the bouquet or flavor of wine, Pac. ap. Non. 498, 12; so,

    vini (Bacchi),

    Plaut. Curc. 1, 2, 1; id. Cas. 3, 5, 16; Lucr. 3, 221.— The best kind of oil, Plin. 15, 6, 6, § 23; of wax, id. 21, 14, 49, § 84; of rosin, id. 14, 20, 25, § 124; of salt, id. 13, 1, 2, § 14; Cato, R. R. 88, 2; of meal, Plin. 18, 9, 20, § 86 et saep.; of cream, Vitr. 8, 3; of the finest dish: cenae, Favorin. ap. Gell. 15, 8, 2.—
    b.
    The highest part, the top, crown, head of a thing.—Of the froth of wine, Cato, R. R. 11, 2; Col. 12, 30; Plin. 14, 21, 27, § 136.—The blisters, scales that are formed in smelting metals, id. 34, 11, 24, § 107; the upper dust of marble or gypsum, Col. 12, 20, 8.— Poet. of the first downy hairs of the beard: nunc primum opacat flore lanugo genas, Pac. ap. Paul. ex Fest. s. v. genas, p. 94 Müll. N. cr.; Verg. A. 8, 160; Luc. 6, 562:

    ante genas dulces quam flos juvenilis inumbret,

    Claud. in Prob. Cons. Pan. 69.—Donec flammai fulserunt flore coorto, a tip or flash of flame, Lucr. 1, 900.—
    3. II.
    Trop., the flower, crown, ornament of any thing (class.; a favorite flg. of Cic.).
    A.
    In gen.:

    ea tempestate flos poëtarum fuit (Plautus),

    Plaut. Cas. prol. 18:

    sic omnis fetus repressus, exustusque siti flos veteris ubertatis exaruit,

    Cic. Brut. 4, 16:

    (Ennius) flos delibatus populi... qua (eloquentia) virum excellentem praeclare tum illi homines florem populi esse dixerunt,

    id. ib. 15, 58 sq. (cf. Enn. Ann. v. 309 ed. Vahl.):

    flos nobilitatis ac juventutis,

    id. Phil. 2, 15, 37; so, legatorum, id. Fl. 26, 61:

    versaris in optimorum civium vel flore vel robore,

    id. Or. 10, 34; cf.:

    quod floris, quod roboris in juventute fuerat, amiserant,

    Liv. 37, 12, 7:

    ex morbo velut renovatus flos juventae,

    id. 28, 35, 7; 26, 2, 6; Curt. 3, 5, 8:

    provincia Galliae... ille flos Italiae, illud firmamentum imperii populi Romani, illud ornamentum dignitatis,

    Cic. Phil. 3, 5, 13:

    flos dignitatis,

    id. Balb. 6, 15; cf.:

    ego te, Crasse, cum vitae flore, tum mortis opportunitate, divino consilio et ortum et exstinctum esse arbitror,

    splendor, glory, id. de Or. 3, 3, 12:

    in ipso Graeciae flore,

    in the very flower, the most flourishing condition, id. N. D. 3, 33, 82:

    flos aetatis,

    the flower of one's age, the prime of life, Lucr. 3, 770; 5, 847; cf.:

    non venirem contra gratiam, non virtutis spe, sed aetatis flore collectam,

    Cic. Phil. 2, 2, 3.— Without aetas: Pa. Anni? Ch. Anni? Sedecim. Pa. Flos ipse, Ter. Eun. 2, 3, 28:

    viridissimo flore puella,

    Cat. 17, 14:

    in flore primo tantae indolis juvenis exstinctus est,

    Plin. Ep. 5, 9, 5:

    in flore virium se credens esse,

    Liv. 42, 15, 2:

    primus flos animi,

    youthful vigor, Stat. Ach. 1, 625;

    but also: flos animi,

    ripe age, Sen. Ep. 26:

    videmus Vergilium ea de causa hortorum dotes fugisse, et e tantis, quae retulit, flores modo rerum decerpsisse,

    i. e. the choicest, best, Plin. H. N. 14 praef. § 7.—
    2.
    Transf.: flos aetatis, maidenly or youthful innocence (of girls or boys), virginity:

    (virgo) cum castum amisit polluto corpore florem,

    Cat. 62, 46:

    Hasdrubal flore aetatis, uti ferunt, primo Hamilcari conciliatus,

    Liv. 21, 2, 3; cf. id. 21, 3, 4:

    florem aetatis (Caesaris) in Bithynia contaminatum,

    Suet. Caes. 49.—
    B.
    In partic., of speech, a flower, embellishment, ornament:

    ut porro conspersa sit (oratio) quasi verborum sententiarumque floribus, etc.,

    Cic. de Or. 3, 25, 96:

    flos aut lumen eloquentiae,

    id. Brut. 17, 66; cf.:

    nullus flos tamen neque lumen ullum (in M. Crassi oratione),

    id. ib. 66, 233:

    florem et colorem defuisse,

    id. ib. 87, 298:

    alia copia locuples, alia floribus laeta,

    Quint. 8, 3, 87:

    male audire... nimiis floribus et ingenii affluentia,

    id. 12, 10, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > flos

  • 14 flos

    flōs, flōris, m. ( gotisch bloma, mhd. bluost, Blüte), die Blume, Blüte, I) eig., meton. u. bildl., 1) eig.: flos agri, Feldblume, Vulg.: flos uvae, olivae, violae, Eccl., rosae, Hor.: flores rosarum, Lucr.: flos (kollektiv) sertus et solutus, Apul.: flores verni, Hor. u. Suet.: florum omnium varietas, Cic.: flores coronaeque, Curt. (s. Mützell Curt. 4, 4 [17], 5): flores ad mel faciendum idonei, Honigblumen, Sen.: florem mittere, eine Blume hervorbringen, blühen, Plin.: sepulchrum L. Catilinae floribus ornare, Cic. – bildl., breve velut florum corpusculum feci, v. einem Schriftwerke, Iustin.: ebenso flores rerum carpere, die Blüten (das Beste) aus Schriftwerken auslesen, Plin. – 2) meton., flores, Blumensaft, Honigsaft, Verg., Tibull. u. Plin. – II) übtr.: A) der blühende Zustand, der Flor, Gipfelpunkt, die Periode der höchsten Kraftentwickelung (griech. ἀκμή), 1) im allg.: Graeciae, Cic.: virium, Liv. – 2) insbes.: flos aetatis, die Blüte der Jahre, die Jugendkraft, Jugendfülle (griech. ἀκμή), Cic. u.a.: ebenso flos iuventae, Liv. (s. Drak. Liv. 28, 35, 7. Mützell Curt. 3, 5 [12], 8): u. bl. flos, Ter. u. Ov.: in primo flore exstingui, Plin. ep.: exstingui in ipso aetatis ac victoriarum flore, Iustin. – in geschlechtlicher Beziehung, castum amisit polluto corpore florem, Catull.: florem aetatis in Bithynia contaminatum, Suet. – B) die Blüte = der beste, kräftigste, tüchtigste, edelste od. oberste Teil von etwas, die Blüte, die Zierde, 1) im allg.: optimorum civium vel flos vel robur, die Blüte u. der Kern (= die edelsten Jünglinge u. Männer), Cic.: u. so flos totius Italiae ac robur, Cic. (vgl. quod floris, quod roboris in iuventute erat, amiserant, Liv.): so auch flos nobilitatis et iuventutis, Cic.: Gallia est flos Italiae, Cic.: florem et colorem defuisse, Schmuck des Ausdrucks, Cic.: fl. Bacchi (= vini), der Geist, die Kraft, Lucr.: fl. vini, der Schaum, Cato u.a.: lactis, »Rahm«, Vitr.: olei, das erste, beste, Plin.: so auch salis, cerae, Plin.: farinae, das feinste, Plin.: visci, das oberste, oben schwimmende = das leichteste, Plin.: marmoris et gypsi, das feinere u. reinere Mehl, Col. – 2) insbes.: a) flos iuvenilis, die ersten zarten Barthaare, der Flaum, Claud.: so auch flos genae, Lucan., u. bl. flos, Verg. – b) fl. cenae, das beste Gericht, Favor. b. Gell. 15, 8, 2. – c) fl. flammae, der Schimmer, Glanz, Lucr. 1, 900. – d) als t. t. der Archit.: α) die Blume am korinthischen Kapitäl im Mittel der Fronte der Platte, Vitr. 4, 1, 12. – β) eine Blume, die oben auf die Kuppel gesetzt wurde, Vitr. 4, 8, 3. – / flos bei Spät. auch Neutrum, Pelagon. veterin. 14 (= 219 Ihm). Gargil. de cur. boum 29.

    lateinisch-deutsches > flos

  • 15 flos

    flōs, flōris, m. ( gotisch bloma, mhd. bluost, Blüte), die Blume, Blüte, I) eig., meton. u. bildl., 1) eig.: flos agri, Feldblume, Vulg.: flos uvae, olivae, violae, Eccl., rosae, Hor.: flores rosarum, Lucr.: flos (kollektiv) sertus et solutus, Apul.: flores verni, Hor. u. Suet.: florum omnium varietas, Cic.: flores coronaeque, Curt. (s. Mützell Curt. 4, 4 [17], 5): flores ad mel faciendum idonei, Honigblumen, Sen.: florem mittere, eine Blume hervorbringen, blühen, Plin.: sepulchrum L. Catilinae floribus ornare, Cic. – bildl., breve velut florum corpusculum feci, v. einem Schriftwerke, Iustin.: ebenso flores rerum carpere, die Blüten (das Beste) aus Schriftwerken auslesen, Plin. – 2) meton., flores, Blumensaft, Honigsaft, Verg., Tibull. u. Plin. – II) übtr.: A) der blühende Zustand, der Flor, Gipfelpunkt, die Periode der höchsten Kraftentwickelung (griech. ἀκμή), 1) im allg.: Graeciae, Cic.: virium, Liv. – 2) insbes.: flos aetatis, die Blüte der Jahre, die Jugendkraft, Jugendfülle (griech. ἀκμή), Cic. u.a.: ebenso flos iuventae, Liv. (s. Drak. Liv. 28, 35, 7. Mützell Curt. 3, 5 [12], 8): u. bl. flos, Ter. u. Ov.: in primo flore exstingui, Plin. ep.: exstingui in ipso aetatis ac victoriarum flore, Iustin. – in geschlechtlicher Beziehung, castum amisit polluto corpore florem, Catull.: florem aetatis in Bithynia contaminatum, Suet. – B) die Blüte = der
    ————
    beste, kräftigste, tüchtigste, edelste od. oberste Teil von etwas, die Blüte, die Zierde, 1) im allg.: optimorum civium vel flos vel robur, die Blüte u. der Kern (= die edelsten Jünglinge u. Männer), Cic.: u. so flos totius Italiae ac robur, Cic. (vgl. quod floris, quod roboris in iuventute erat, amiserant, Liv.): so auch flos nobilitatis et iuventutis, Cic.: Gallia est flos Italiae, Cic.: florem et colorem defuisse, Schmuck des Ausdrucks, Cic.: fl. Bacchi (= vini), der Geist, die Kraft, Lucr.: fl. vini, der Schaum, Cato u.a.: lactis, »Rahm«, Vitr.: olei, das erste, beste, Plin.: so auch salis, cerae, Plin.: farinae, das feinste, Plin.: visci, das oberste, oben schwimmende = das leichteste, Plin.: marmoris et gypsi, das feinere u. reinere Mehl, Col. – 2) insbes.: a) flos iuvenilis, die ersten zarten Barthaare, der Flaum, Claud.: so auch flos genae, Lucan., u. bl. flos, Verg. – b) fl. cenae, das beste Gericht, Favor. b. Gell. 15, 8, 2. – c) fl. flammae, der Schimmer, Glanz, Lucr. 1, 900. – d) als t. t. der Archit.: α) die Blume am korinthischen Kapitäl im Mittel der Fronte der Platte, Vitr. 4, 1, 12. – β) eine Blume, die oben auf die Kuppel gesetzt wurde, Vitr. 4, 8, 3. – ⇒ flos bei Spät. auch Neutrum, Pelagon. veterin. 14 (= 219 Ihm). Gargil. de cur. boum 29.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > flos

  • 16 excusatio

    excūsātĭo ( excuss-), ōnis, f. [excuso], an excusing, excuse (freq. and class.); constr. with obj. or subj. gen., absol., with cur, quominus, etc.
    (α).
    With gen. obj.:

    peccati,

    Cic. Lael. 11, 37:

    intermissionis litterarum,

    id. Fam. 16, 25:

    valent apud me excusationes injuriae tuae,

    id. Sull. 16, 47.—
    (β).
    With gen. subj.:

    pauci ejusdem generis addit cum excusatione Pompeii conjuncta (shortly before: velle Pompeium se Caesari purgatum),

    Caes. B. C. 1, 8, 4.—With both constructions:

    excusatio Ser. Sulpicii legationis obeundae,

    Cic. Phil. 9, 4, 8.—
    (γ).
    With a causal gen. (freq.):

    hic dies summa'st apud me inopiae excusatio,

    Plaut. As. 3, 1, 31:

    excusatio vel pietatis, vel necessitatis, vel aetatis,

    Cic. Cael. 1, 2; cf.

    adolescentiae,

    id. ib. 18, 43:

    me neque honoris neque aetatis excusatio vindicat a labore,

    id. Sull. 9, 26:

    aetatis,

    Caes. B. C. 1, 85, 9:

    valetudinis,

    Cic. Pis. 6, 13:

    oculorum,

    id. de Or. 2, 68, 275: [p. 681] familiaris funeris, id. Rab. Perd. 3, 8:

    amicitiae,

    id. Lael. 12, 43:

    necessitatis,

    id. Rab. Post. 10, 27:

    summae stultitiae,

    id. Caecin. 11, 30 et saep.—
    (δ).
    Absol.:

    turpis enim excusatio est si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur,

    Cic. Lael. 12, 40:

    illa perfugia, quae sumunt sibi ad excusationem,

    id. Rep. 1, 5:

    (Sappho) dat tibi justam excusationem,

    id. Verr. 2, 4, 57, § 126:

    libenter Caesar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit,

    Caes. B. G. 6, 4, 3:

    triduum disputationibus excusationibusque extrahitur,

    id. B. C. 1, 33, 3 et saep.—
    (ε).
    With cur and quominus:

    accipio excusationem tuam, qua usus es, cur, etc.,

    Cic. Fam. 4, 4, 1:

    nemini civi ullam, quominus adesset, satis justam excusationem esse visam,

    id. Pis. 15, 36.—
    (ζ).
    With acc. and inf.:

    habent excusationem legitimam, exsilii causa solum vertisse nec esse postea restitutos,

    id. Phil. 5, 5, 14.—
    (η).
    With kindr. accus.:

    ad excusandas excusationes in peccatis,

    Vulg. Psa. 140, 4.—
    II.
    Transf., a being excused, a release, discharge from any thing (post-class.):

    tria onera tutelarum dant excusationem,

    Dig. 27, 1 (De excusationibus), 3; cf.:

    omnibus excusatio a tutela competit,

    ib. 5 et saep. (vid. the whole title).

    Lewis & Short latin dictionary > excusatio

  • 17 excussatio

    excūsātĭo ( excuss-), ōnis, f. [excuso], an excusing, excuse (freq. and class.); constr. with obj. or subj. gen., absol., with cur, quominus, etc.
    (α).
    With gen. obj.:

    peccati,

    Cic. Lael. 11, 37:

    intermissionis litterarum,

    id. Fam. 16, 25:

    valent apud me excusationes injuriae tuae,

    id. Sull. 16, 47.—
    (β).
    With gen. subj.:

    pauci ejusdem generis addit cum excusatione Pompeii conjuncta (shortly before: velle Pompeium se Caesari purgatum),

    Caes. B. C. 1, 8, 4.—With both constructions:

    excusatio Ser. Sulpicii legationis obeundae,

    Cic. Phil. 9, 4, 8.—
    (γ).
    With a causal gen. (freq.):

    hic dies summa'st apud me inopiae excusatio,

    Plaut. As. 3, 1, 31:

    excusatio vel pietatis, vel necessitatis, vel aetatis,

    Cic. Cael. 1, 2; cf.

    adolescentiae,

    id. ib. 18, 43:

    me neque honoris neque aetatis excusatio vindicat a labore,

    id. Sull. 9, 26:

    aetatis,

    Caes. B. C. 1, 85, 9:

    valetudinis,

    Cic. Pis. 6, 13:

    oculorum,

    id. de Or. 2, 68, 275: [p. 681] familiaris funeris, id. Rab. Perd. 3, 8:

    amicitiae,

    id. Lael. 12, 43:

    necessitatis,

    id. Rab. Post. 10, 27:

    summae stultitiae,

    id. Caecin. 11, 30 et saep.—
    (δ).
    Absol.:

    turpis enim excusatio est si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur,

    Cic. Lael. 12, 40:

    illa perfugia, quae sumunt sibi ad excusationem,

    id. Rep. 1, 5:

    (Sappho) dat tibi justam excusationem,

    id. Verr. 2, 4, 57, § 126:

    libenter Caesar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit,

    Caes. B. G. 6, 4, 3:

    triduum disputationibus excusationibusque extrahitur,

    id. B. C. 1, 33, 3 et saep.—
    (ε).
    With cur and quominus:

    accipio excusationem tuam, qua usus es, cur, etc.,

    Cic. Fam. 4, 4, 1:

    nemini civi ullam, quominus adesset, satis justam excusationem esse visam,

    id. Pis. 15, 36.—
    (ζ).
    With acc. and inf.:

    habent excusationem legitimam, exsilii causa solum vertisse nec esse postea restitutos,

    id. Phil. 5, 5, 14.—
    (η).
    With kindr. accus.:

    ad excusandas excusationes in peccatis,

    Vulg. Psa. 140, 4.—
    II.
    Transf., a being excused, a release, discharge from any thing (post-class.):

    tria onera tutelarum dant excusationem,

    Dig. 27, 1 (De excusationibus), 3; cf.:

    omnibus excusatio a tutela competit,

    ib. 5 et saep. (vid. the whole title).

    Lewis & Short latin dictionary > excussatio

  • 18 gradus

    grădus, ūs (archaic gen. sing. graduis, Varr. ap. Non. 494, 17; dat. gradu, Lucil. ap. Fest. s. v. remeligines, p. 276 Müll.), m. [kindr. with Sanscr. kram, to go; v. gradior], a step, pace (cf.: gressus, passus, incessus).
    I.
    Lit.:

    ad hanc conversionem, quae pedibus et gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit,

    Cic. Univ. 6: quaenam vox ex te resonans meo gradu remoram facit? Lucil. l. l.: gradum proferre pedum, Enn. ap. Fest. S. V. PEDUM, p. 249, a Müll. (Trag. v. 248 Vahl.): quo nunc incerta re atque inorata gradum Regredere conare? id. ap. Non. 166, 23 (Trag. v. 12 Vahl.):

    gradum facere,

    Cic. de Or. 2, 61, 249:

    tollere gradum,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 6:

    ad forum suspenso gradu placide ire perrexi,

    Ter. Phorm. 5, 6, 27:

    quieto et placido gradu sequi,

    Phaedr. 2, 7, 6; cf.

    , on the contrary: celeri gradu Eunt uterque,

    Plaut. Trin. 3, 1, 22:

    ut tu es gradibus grandibus,

    id. Ep. 1, 1, 11:

    citato gradu in hostem ducere,

    Liv. 28, 14, 17:

    concito gradu properare,

    Phaedr. 3, 2, 11:

    gradum celerare,

    to hasten, Verg. A. 4, 641: so,

    corripere,

    Hor. C. 1, 3, 33:

    addere,

    Liv. 26, 9, 5:

    sistere,

    Verg. A. 6, 465:

    sustinere,

    Ov. F. 6, 398:

    revocare,

    Verg. A. 6, 128:

    referre,

    Ov. F. 5, 502:

    vertere,

    Stat. Th. 8, 138 et saep.:

    peditum aciem instructam pleno gradu in hostem inducit,

    at full pace, at a quick step, Liv. 4, 32, 10; 34, 15, 3; 34, 16, 2; cf.: militari gradu viginti milia passuum horis quinque dumtaxat aestivis conficienda sunt;

    pleno autem gradu, qui citatior est, totidem horis XXIV. milia peragenda sunt,

    Veg. 1, 9:

    modico gradu,

    Liv. 30, 5, 3: presso gradu, = badên, with measured step, a moderate pace, id. 28, 14, 14:

    citato gradu,

    id. 28, 14, 17; Trebon. ap. Cic. Fam. 12, 16, 2: non gradu, sed praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum, step by step, = gradatim, Vell. 2, 1, 1:

    per gradus,

    Ov. M. 2, 354.—
    B.
    Trop., a step, stage, degree:

    quem mortis timuit gradum,

    pace, approach, Hor. C. 1, 3, 17:

    hunc quasi gradum quendam atque aditum ad cetera factum intelligitis,

    Cic. Agr. 2, 15, 38; cf.:

    itaque majoribus nostris in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est,

    id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8; so,

    Crassus Licinius nec consul nec praetor ante fuerat, quam censor est factus: ex aedilitate gradum censuram fecit,

    Liv. 27, 6, 17; 6, 35, 2 Drak.:

    hunc gradum mei reditus esse, quod mulieres revertissent,

    a step towards my return, Cic. Att. 7, 23, 2; cf. Liv. 6, 42, 2:

    notitiam primosque gradus vicinia fecit: Tempore crevit amor,

    Ov. M. 4, 59; cf. Prop. 1, 13, 8:

    cum consuleretur, quid sentiret, Non possum, inquit, tibi dicere: nescio enim quid de gradu faciat: tamquam de essedario interrogaretur,

    i. e. of the Peripatetics, Sen. Ep. 29:

    etsi spondeus, quod est e longis duabus, hebetior videtur et tardior, habet tamen stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum,

    pace, Cic. Or. 64, 216.
    II.
    Transf.
    A.
    In milit. and gladiator's lang., station, position, ground taken by a combatant:

    obnisos vos (velim) stabili gradu impetum hostium excipere,

    Liv. 6, 12, 8; cf. Tac. H. 2, 35:

    de gradu libero ac stabili conari,

    Liv. 34, 39, 3:

    in suo quisque gradu obnixi, urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant,

    id. 8, 38, 11:

    inque gradu stetimus, certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43:

    hostes gradu demoti,

    Liv. 6, 32, 8 Drak. N. cr.; for which:

    turbare ac statu movere,

    id. 30, 18, 4.—
    2.
    Trop., a firm position or stand:

    corda virum mansere gradu,

    i. e. firm, steadfast, Sil. 16, 21:

    fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur,

    to let one's self be disconcerted, Cic. Off. 1, 23, 80; cf.:

    dejectus de gradu,

    id. Att. 16, 15, 3: motus gradu, Sen. Const. Sap. 19:

    gradu depulsus,

    Nep. Them. 5, 1; cf.:

    nam si gradum, si caritatem filii apud te haberem,

    Liv. 40, 9, 3.—
    B. 1.
    Lit. (usu. in plur.): quemadmodum scalarum gradus si alios tollas, alios incidas, etc., Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3:

    haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 443:

    gradus templorum,

    Cic. Att. 4, 1, 5:

    gradus ejusdem templi tollebantur,

    id. Sest. 15, 34; cf.:

    aerea cui (templo) gradibus surgebant limina,

    Verg. A. 1, 448; Vell. 2, 3, 1:

    pro Palatii gradibus,

    Suet. Ner. 8; id. Vit. 15:

    praeceps per gradus ire,

    id. Calig. 35:

    si gradibus trepidatur ab imis,

    Juv. 3, 200.—
    (β).
    Sing.:

    cum dextro pede primus gradus ascenditur,

    Vitr. 3, 3.—
    b.
    Transf., of things that rise by steps.
    (α).
    In hair-dressing, a braid of hair:

    caput in gradus atque anulos comptum,

    Quint. 12, 10, 47:

    comam in gradus frangere,

    id. 1, 6, 44; cf.:

    coma in gradus formata,

    Suet. Ner. 51.—
    (β).
    In econom. lang., a spit or such a depth of earth as can be dug at once with the spade, Col. 3, 13, 19; 4, 1, 3.—
    (γ).
    In math., a degree of a circle, Manil. 1, 579.—
    (δ).
    In veterin. lang., a wrinkle on the roof of a horse's mouth, Veg. Vet. 1, 2; 32; 4, 2.—
    2.
    Trop., a step, degree in tones, in age, relationship, rank, etc. (equally common in sing. and plur.):

    ille princeps variabit et mutabit, omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,

    Cic. Or. 18, 59; cf. id. de Or. 3, 61, 227:

    ab ima ad summam (vocem) ac retro multi sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 15; cf. Vulg. Psa. 119 Tit. et saep.:

    Paulatim gradus aetatis scandere adultae,

    Lucr. 2, 1123; cf.:

    quod tanta penuria est in omni vel honoris vel aetatis gradu, ut, etc.,

    Cic. Fam. 3, 11, 3; so,

    aetatis,

    Vell. 2, 36, 2; Quint. 3, 7, 15; Suet. Aug. 79; id. Tit. 3 al.:

    unus gradus et una progenies,

    Lact. 2, 10, 10:

    nostri quoque sanguinis auctor Juppiter est, totidemque gradus distamus ab illo,

    Ov. M. 13, 143; cf.:

    a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu,

    Suet. Aug. 4; id. Ner. 2:

    qui (populus) te tam mature ad summum imperium per omnes honorum gradus extulit,

    Cic. Cat. 1, 11, 28:

    gradus dignitatis,

    id. Rep. 1, 27; cf. id. ib. 1, 27 fin.—Sing.:

    ex tam alto dignitatis gradu,

    Cic. Lael. 3, 12 fin.:

    gradus altior, altissimus, amplissimus, dignitatis,

    id. Clu. 55, 150; id. Phil. 1, 6, 14; id. Mur. 14, 30; cf. also id. ib. 27, 55:

    summum in praefectura florentissima gradum tenere et dignitatis et gratiae,

    id. Planc. 13, 32:

    a senatorio gradu longe abesse,

    id. de Imp. Pomp. 21, 61; cf.:

    ascendens gradibus magistratuum,

    id. Brut. 81, 281.—Without gen.:

    etenim quis est civis praesertim hoc gradu, quo me vos esse voluistis, tam oblitus beneficii vestri, etc.,

    id. Phil. 6, 7, 18; id. Ac. 2, 2, 6:

    omni gradu amplissimo dignissimus,

    id. Fam. 6, 10, 2:

    gradus officiorum,

    id. Off. 1, 45, 160:

    temporum servantur gradus,

    id. Part. 4, 12: cf.:

    non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum,

    id. Off. 1, 18, 59:

    gradus cognationis,

    Dig. 38, 10, 1 sqq.:

    v. de gradibus,

    Paul. Sent. 4, 11, 1 -8:

    agnationis,

    Gai. Inst. 3, 10, 11:

    si plures eodem gradu sint agnati,

    Ulp. Fragm. 26, 5: cognati ex transverso gradu usque ad quartum gradum, i. e. collateral kindred (opp. parentes et liberi), id. ib. 5, 6:

    gradus plures sunt societatis hominum,

    id. ib. 1, 17, 53:

    peccatorum gradus,

    id. Verr. 2, 3, 74, § 172:

    oratorum aetates et gradus,

    id. Brut. 32, 122; cf.:

    gradus et dissimilitudines Atticorum,

    id. ib. 82, 285:

    accendendi judicis plures sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 166; 6, 4, 67: nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus;

    Illa domus meritis Maxima dicta suis,

    Ov. F. 1, 605:

    si ita esset, quid opus erat te gradatim istuc pervenire?... A beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus,

    Cic. N. D. 1, 32, 89; cf.:

    omnes gradus virtutis implere,

    Lact. 5, 14, 18; and:

    hi plerumque gradus,

    Juv. 11, 46.

    Lewis & Short latin dictionary > gradus

  • 19 ludus

    lūdus, i, m. [id.], a play.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., a play, game, diversion, pastime:

    ad pilam se aut ad talos, aut ad tessaras conferunt, aut etiam novum sibi aliquem excogitant in otio ludum,

    Cic. de Or. 3, 15, 58:

    datur concessu omnium huic aliqui ludus aetati,

    id. Cael. 12, 28:

    campestris,

    id. ib. 5, 11:

    nec lusisse pudet, sed non incidere ludum,

    Hor. Ep. 1, 14, 36.—
    B.
    In partic.
    1.
    Ludi, public games, plays, spectacles, shows, exhibitions, which were given in honor of the gods, etc.
    (α).
    In gen.:

    hoc praetore ludos Apollini faciente,

    Cic. Brut. 20, 78:

    ludos committere,

    id. Q. Fr. 3, 4, 6:

    ludos magnificentissimos apparare,

    id. ib. 3, 8, 6:

    ludos apparatissimos magnificentissimosque facere,

    id. Sest. 54, 116:

    ludos aspicere,

    Ov. F. 6, 238:

    ludos persolvere alicui deo,

    id. ib. 5, 330: ludis, during the games, Cic. Fragm. ap. Non. 63, 18; Plaut. Cas. prol. 27:

    circus maximus ne diebus quidem ludorum Circensium... irrigabatur,

    Front. Aq. 97.— Sing.:

    haec ultra quid erit, nisi ludus?

    Juv. 8, 199.—
    (β).
    In this sense, ludi is freq. in appos. with the neutr. plur. of the adj. which names the games:

    ludi Consualia,

    Liv. 1, 9, 6:

    ludi Cerealia,

    id. 30, 39, 8:

    ludi Taurilia,

    id. 39, 22, 1 (Weissenb. Taurii); 34, 54, 3; cf.:

    quaedam faciem soloecismi habent... ut tragoedia Thyestes, ut ludi Floralia ac Megalensia... numquam aliter a veteribus dicta,

    Quint. 1, 5, 52; cf.:

    ludis Megalensibus,

    Gell. 2, 24, 2.—
    (γ).
    Also with gen. of place:

    eo ipso die auditam esse eam pugnam ludis Olympiae memoriae proditum est,

    Cic. N. D. 2, 2, 6.—
    2.
    Stage-plays (opp. to the games of the circus):

    venationes autem ludosque et cum collegā et separatim edidit,

    Suet. Caes. 10.—
    C.
    A place of exercise or practice, a school for elementary instruction and discipline (cf. schola):

    in ludum ire,

    Plaut. Pers. 2, 1, 6:

    fidicinus,

    music-school, id. Rud. prol. 43:

    litterarius,

    id. Merc. 2, 2, 32:

    litterarum ludi,

    Liv. 3, 44; 6, 25:

    ludus discendi,

    Cic. Q. Fr. 3, 4, 6:

    Dionysius Corinthi dicitur ludum aperuisse,

    id. Fam. 9, 18, 1:

    Isocrates, cujus e ludo, tamquam ex equo Trojano, meri principes exierunt,

    id. de Or. 2, 22, 94; id. Or. 42, 144:

    gladiatores, quos ibi Caesar in ludo habebat,

    Caes. B. C. 1, 14, 4:

    militaris,

    Liv. 7, 33, 1:

    litterarii paene ista sunt ludi et trivialis scientiae,

    Quint. 1, 4, 27:

    litterarium ludum exercere,

    Tac. A. 3, 66:

    obsides quosdam abductos e litterario ludo,

    Suet. Calig. 45:

    ibi namque (in foro) in tabernis litterarum ludi erant,

    Liv. 3, 44, 6:

    quem puerum in ludo cognōrat,

    Nep. Att. 10, 3:

    in Flavī ludum me mittere,

    Hor. S. 1, 6, 72; cf. Gell. 15, 11, 2; Suet. Gram. 4; id. Rhet. 1:

    sic veniunt ad miscellanea ludi,

    Juv. 11, 26.
    II.
    Transf.
    A.
    Play, sport, i. e. any thing done, as it were, in play, without trouble, mere sport, child's play:

    oratio ludus est homini non hebeti,

    Cic. de Or. 2, 17, 72:

    cum illa perdiscere ludus esset,

    id. Fin. 1, 8, 27:

    quibus (Graecis) jusjurandum jocus est, testimonium ludus,

    id. Fl. 5, 12.—
    B.
    Sport, jest, joke, fun: si vis videre ludos [p. 1084] jucundissimos, Plaut. Poen. 1, 1, 78:

    ad honores per ludum et per neglegentiam pervenire,

    Cic. Verr. 2, 5, 70, § 181:

    aliquem per ludum et jocum evertere,

    id. ib. 2, 1, 60, §

    155: amoto quaeramus seria ludo,

    Hor. S. 1, 1, 27:

    vertere seria ludo,

    id. A. P. 226:

    nil per ludum simulabitur,

    Juv. 6, 324:

    ut ludos facit,

    Ter. Phorm. 5, 7, 52: ludos facere aliquem, to make sport of, make game of, to banter, jeer at, mock:

    ut nunc is te ludos facit,

    Plaut. Capt. 3, 4, 47:

    quem, senecta aetate, ludos facias,

    id. Aul. 2, 2, 74.— With dat.:

    miris modis dī ludos faciunt hominibus,

    Plaut. Rud. 3, 1, 1; id. Truc. 4, 2, 46.—In pass.:

    ludos fieri,

    Plaut. Ps. 4, 7, 72:

    hocine me aetatis ludos vis factum esse indigne?

    id. Bacch. 5, 1, 4: ludos aliquem dimittere, to send one away with scorn and derision, or, as in Engl., to send one off with a flea in his ear:

    numquam hercle quisquam me lenonem dixerit, si te non ludos pessimos dimisero,

    id. Rud. 3, 5, 11:

    ludos facis me,

    id. Am. 2, 1, 21: facere ludos aliquid, to make a jest or a trifle of any thing, to throw away, to lose:

    nunc et operam ludos facit, et retia, etc.,

    id. Rud. 4, 1, 9:

    ludos dare, praebere,

    to make one's self ridiculous, Ter. Eun. 5, 7, 9:

    ludos alicui reddere,

    to play tricks on, id. And. 3, 1, 21: dare ludum alicui, to give play to one, i. e. to humor, indulge, Plaut. Bacch. 4, 10, 7; id. Cas. prol. 25; id. Bacch. 4, 10, 9:

    amori dare ludum,

    Hor. C. 3, 12, 1: ludus aetatis, the pleasures of love:

    si frui liceret ludo aetatis, praesertim recto et legitimo amore,

    Liv. 26, 50.—
    C.
    Ludus, the title of a work of Nævius:

    ut est in Naevii Ludo,

    Cic. de Sen. 6, 20; Fest. s. v. redhostire, p. 270, 22 Müll.—Also, Ludus de Morte Claudii, a work of Seneca.

    Lewis & Short latin dictionary > ludus

  • 20 sum

    1.
    sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

    esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

    Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

    FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

    Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

    fuerim,

    id. ib. 4, 8, 54:

    fuerit,

    id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

    sies,

    Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

    siet,

    Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

    sient,

    Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

    fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

    fuant,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.
    I.
    As a verb substantive, to be.
    A.
    In gen.
    1.
    Asserting existence, to be, exist, live:

    definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

    Cic. Top. 5, 26 sq.:

    si abest, nullus est,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

    nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

    id. Capt. 3, 3, 1:

    ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

    id. Truc. 1, 2, 95:

    omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

    Cic. de Or. 2, 38, 157:

    non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

    Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

    flumen est Arar, quod, etc.,

    Caes. B. G. 1, 12:

    homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

    Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

    id. Lael. 22, 83:

    nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

    id. Fam. 6, 3, 4:

    si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

    id. Att. 11, 4, 1:

    si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

    id. Fam. 2, 16, 6:

    nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

    id. Sen. 22, 79:

    si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

    id. Fam. 2, 16, 5:

    fuimus Troes, fuit Ilium,

    Verg. A. 2, 325:

    sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

    Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—
    2.
    Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

    illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

    Cic. Rep. 1, 16, 25:

    neque enim est periculum, ne, etc.,

    id. ib. 1, 23, 37:

    amabo, quid tibi est?

    Ter. Heaut. 2, 4, 24:

    quid se futurum esset,

    Liv. 33, 27. —
    3.
    Of location, to be present, to be at a place.
    (α).
    With adv., or other expressions of place:

    cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

    cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

    id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

    cum Africanus constituisset in hortis esse,

    id. Rep. 1, 9, 14:

    cum essemus in castris,

    id. ib. 1, 15:

    nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

    id. Fam. 4, 7, 4:

    vos istic commodissime sperem esse,

    id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

    deinceps in lege est, ut, etc.,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

    id. Fam. 2, 16, 1.—
    (γ).
    Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

    cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

    Cic. Rep. 1, 14, 21:

    eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

    id. Brut. 90, 309:

    erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

    id. Fam. 5, 21, 1:

    qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

    id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

    Smyrnae cum simul essemus complures dies,

    id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

    cujus soror est cum P. Quintio,

    Cic. Quint. 24, 77:

    ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

    Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

    cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

    Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

    Curio fuit ad me sane diu,

    Cic. Att. 10, 4, 8:

    cum ad me bene mane Dionysius fuit,

    id. ib. 10, 16, 1; cf.:

    esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

    Liv. 28, 18.—
    4.
    Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

    cum est in sagis civitas,

    Cic. Phil. 8, 11, 32:

    in laxa toga,

    Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

    Sive erit in Cois, Coa decere puta,

    Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

    11: in servitute,

    id. Clu. 7, 21:

    in illa opinione populari,

    id. ib. 51, 142:

    in magno nomine et gloria,

    id. Div. 1, 17, 31:

    in spe,

    id. Fam. 14, 3, 2:

    in tanta moestitia,

    id. Phil. 2, 15, 37:

    in odio,

    id. Att. 2, 22, 1:

    in probris, in laudibus,

    id. Off. 1, 18, 61:

    in officio,

    id. ib. 1, 15, 49:

    in injustitia,

    id. ib. 1, 14, 42:

    in vitio,

    id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

    ne in mora quom opus sit, sies,

    Ter. And. 2, 5, 13:

    ne in mora illi sis,

    id. ib. 3, 1, 9:

    hic in noxia'st,

    id. Phorm. 2, 1, 36:

    quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

    Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    in ingenti periculo,

    Liv. 5, 47:

    in pace,

    id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

    (statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

    Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

    si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

    id. Lael. 23, 87:

    ne quo periculo proprio existimares esse,

    id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

    in periculo): ego sum spe bona,

    id. ib. 12, 28, 3:

    res nunc difficili loco mihi videtur esse,

    id. ib. 12, 28, 3:

    incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

    id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

    rem illam suo periculo esse,

    id. Att. 6, 1, 6:

    ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

    Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

    dare nummos meo periculo,

    Dig. 46, 1, 24:

    communi periculo,

    ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—
    5.
    To depend upon, rest with, with in and abl.:

    res erat non in opinione dubia,

    Cic. Dom. 5, 11:

    sed totum est in eo, si, etc.,

    id. Att. 2, 22, 5:

    omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

    Liv. 10, 14, 12:

    quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

    Col. 12, 4, 3. —
    B.
    In partic.
    1.
    Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.
    a.
    With indic.
    (α).
    Without subject expressed:

    mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

    Plaut. Cist. 4, 2, 37:

    sunt hic quos credo inter se dicere,

    id. Cas. prol. 67:

    sunt quae te volumus percontari,

    id. Ps. 1, 5, 47:

    quid est, quod tu gestas tabellas?

    id. ib. 1, 1, 10:

    quid est, quod tu me nunc optuere?

    id. Most. 1, 1, 69; cf.:

    quid hoc est, quod foris concrepuit?

    id. ib. 5, 1, 15:

    tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

    id. Ep. 4, 1, 34:

    quid est, quod tuo animo aegre est?

    id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

    at ego est quod volo loqui,

    id. As. 1, 3, 79:

    est quod te volo secreto,

    id. Bacch. 5, 2, 30:

    sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

    id. Trin. 1, 2, 54:

    ita subitum'st, quod eum conventum volo,

    id. ib. 5, 2, 51:

    sunt quae ego ex te scitari volo,

    id. Capt. 2, 2, 13:

    sed est quod suscenset tibi,

    Ter. And. 2, 6, 17:

    est quod me transire oportet,

    id. Hec. 2, 2, 31:

    quid sit quapropter te jussi, etc.,

    id. ib. 5, 1, 7:

    sunt item quae appellantur alces,

    Caes. B. G. 6, 27 init.:

    (nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

    id. ib. 4, 10 fin.:

    sunt qui putant posse te non decedere,

    Cic. Fam. 1, 9, 25:

    sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

    id. Inv. 1, 40, 72:

    quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

    id. ib. 2, 55, 167:

    sunt autem quae praeterii,

    id. Att. 10, 4, 11:

    sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

    id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

    sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

    id. Off. 1, 24, 84:

    Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

    Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

    sunt qui ita dicunt,

    Sall. C. 19, 4:

    sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

    Quint. 11, 3, 55:

    sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

    sunt quibus in satira videor nimis acer,

    id. S. 2, 1, 1:

    sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

    id. ib. 2, 4, 47.—
    (β).
    With a subject expressed by an indefinite word or clause:

    sunt alii qui te volturium vocant,

    Plaut. Trin. 1, 2, 64:

    est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

    Ter. Eun. 2, 2, 17:

    multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

    id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

    erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

    id. ib. 3, 5, 21:

    multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

    Cic. Lael. 16, 57:

    sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

    id. Brut. 48, 177:

    fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

    id. de Or. 3, 17, 62:

    nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

    id. Cat. 1, 12, 301:

    sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

    id. Lael. 20, 72:

    sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

    id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

    multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

    id. N. D. 2, 52, 130:

    sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

    id. Fin. 5, 14, 38:

    permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

    id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

    fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

    Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

    alia fuere, quae illos magnos fecere,

    Sall. C. 52, 21.—
    b.
    With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

    sunt qui nullum censeant fieri discessum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18:

    sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

    id. Off. 1, 21, 71:

    de impudentia singulari sunt qui mirentur,

    id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

    est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

    id. Tusc. 3, 15, 32:

    praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

    id. Ac. 2, 32, 101:

    quicquid est quod deceat, id, etc.,

    id. Off. 1, 27, 94:

    sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

    Hor. S. 1, 2, 28:

    sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

    id. Ep. 1, 1, 78:

    vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

    id. ib. 2, 2, 182 et saep.—
    (β).
    With a more or less indefinite expression of the subject:

    sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

    Cic. Fam. 1, 9, 31:

    rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

    id. Div. 1, 49, 111:

    quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

    id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

    solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

    id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

    quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

    id. Lael. 23, 86:

    erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

    id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

    quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

    id. Phil. 2, 25, 61:

    sit aliquis, qui nihil mali habeat,

    id. Tusc. 1, 35, 85:

    sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

    id. Off. 1, 2, 5:

    est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

    id. Tusc. 4, 13, 30:

    Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

    id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

    unus est qui curet constantia magis quam consilio,

    id. Att. 1, 18, 7:

    si est una ex omnibus quae sese moveat,

    id. Rep. 6, 26, 28:

    multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

    Sen. Ep. 24, 26:

    erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

    Caes. B. C. 2, 30:

    fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

    Sall. C. 36, 4:

    sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

    Hor. Ep. 1, 1, 34:

    sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

    id. A. P. 347.—
    * c.
    Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

    est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

    Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—
    2.
    With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

    nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

    Cic. Brut. 10, 40:

    est igitur homini cum deo similitudo,

    id. Leg. 1, 8, 25:

    familiaritas, quae mihi cum eo est,

    id. Att. 8. 3, 2:

    privatus illis census erat brevis,

    Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

    Trojae et huic loco nomen est,

    Liv. 1, 1, 5:

    Hecyra est huic nomen fabulae,

    Ter. Hec. prol. 1:

    cui saltationi Titius nomen esset,

    Cic. Brut. 62, 225:

    cui (fonti) nomen Arethusa est,

    id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

    Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

    Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

    nec rubor est emisse palam (sc. ei),

    nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

    neque testimonii dictio est (sc. servo),

    has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—
    b.
    Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

    tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

    Ter. Phorm. 2, 3, 74:

    sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

    Cic. Phil. 2, 31, 77:

    jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

    id. Quint. 6, 25:

    si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

    id. Fam. 15, 10, 2.—
    3.
    Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).
    (α).
    Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

    es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

    do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

    ab Andria est ancilla haec,

    Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

    erat enim ab isto Aristotele,

    Cic. de Or. 2, 38, 160:

    sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

    makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —
    (β).
    Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

    (judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

    Cic. Clu. 32, 88.—
    (γ).
    Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

    (creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

    Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

    duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

    id. Or. 63, 212:

    etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

    id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —
    4.
    Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

    horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

    i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

    nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

    id. Capt. 3, 3, 1:

    sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

    Tib. 3, 5, 32:

    fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

    Verg. A. 2, 325:

    certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

    Ov. H. 16, (17), 192.—
    5.
    Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

    quid tibi vis dicam, nisi quod est?

    Plaut. Ep. 1, 1, 17:

    sunt ista, Laeli,

    Cic. Lael. 2, 6:

    ista esse credere,

    id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

    est ut dicis, inquam,

    id. Fin. 3, 5, 19:

    sit quidem ut sex milia seminum intereant,

    Col. 3, 3, 13:

    esto: ipse nihil est, nihil potest,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

    verum esto,

    id. Fin. 2, 23, 75:

    esto,

    Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,
    b.
    The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.
    (α).
    Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

    sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

    Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

    si est, ut dicat velle se, Redde,

    id. Hec. 4, 1, 43:

    si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

    id. Phorm. 2, 1, 40:

    est, ut id maxime deceat,

    Cic. Or. 59, 199:

    quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

    id. Cael. 20, 48:

    non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

    id. Div 1, 56, 128:

    non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

    Lucr. 5, 979:

    futurum esse ut omnes pellerentur,

    Caes. B. G. 1, 31:

    non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

    Hor. Ep. 1, 12, 2:

    est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

    id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

    numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

    Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

    magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

    Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

    quid erat cur Milo optaret,

    id. ib. 13, 34:

    neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

    Plin. 18, 1, 1, § 3. —
    (β).
    Est ubi, sometime or another, sometimes:

    erit, ubi te ulciscar, si vivo,

    Plaut. Ps. 5, 2, 26:

    est, ubi id isto modo valeat,

    Cic. Tusc. 5, 8, 23.—
    (γ).
    Est cum, sometimes:

    est cum non est satius, si, etc.,

    Auct. Her. 4, 26, 36.—
    (δ).
    Est quod, there is reason to, I have occasion:

    est quod visam domum,

    Plaut. Aul. 2, 2, 26:

    etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

    I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

    est quod referam ad consilium: sin, etc.,

    Liv. 30, 31, 9:

    quod timeas non est,

    Ov. H. 19, 159:

    nil est illic quod moremur diutius,

    Ter. Heaut. 4, 7, 6:

    non est quod multa loquamur,

    Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

    non est cur eorum spes infragatur,

    Cic. Or. 2, 6:

    nihil est cur,

    id. Fam. 6, 20, 1.—
    (ε).
    Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

    est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

    Hor. Ep. 1, 1, 32:

    Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

    Ter. Ad. 5, 3, 42:

    nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

    Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

    neque est te fallere quicquam,

    Verg. G. 4, 447:

    unde Plus haurire est,

    Hor. S. 1, 2, 79:

    est Gaudia prodentem vultum celare,

    id. ib. 2, 5, 103:

    quod versu dicere non est,

    id. ib. 1, 5, 87:

    quod tangere non est,

    Ov. M. 3, 478:

    quae verbo objecta, verbo negare sit,

    Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

    ut conjectare erat intentione vultus,

    Tac. A. 16, 34:

    est videre argentea vasa,

    id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

    ne tibi sit frigida saxa adire,

    Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

    tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

    Verg. E. 10, 46:

    fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

    Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—
    (ζ).
    In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

    cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

    Liv. 2, 17, 5:

    si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

    id. 28, 22, 8:

    jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

    id. 8, 27, 3:

    cum res non in eo essent ut, etc.,

    id. 33, 41, 9:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

    id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

    cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

    Hyg. Fab. 261. —
    6.
    Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

    ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

    Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

    nam numero mi in mentem fuit,

    id. Am. 1, 1, 26:

    ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

    Cic. Quint. 5, 22:

    portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

    id. Imp. Pomp. 12, 33:

    ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

    id. Att. 15, 4, 2:

    qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

    id. Fam. 8, 8, 8:

    quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

    Liv. 2, 14, 4:

    nec prius militibus in conspectum fuisse,

    Suet. Aug. 16:

    esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

    Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

    in eorum potestatem portum futurum,

    id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—
    7.
    Of time, to pass, elapse (rare but class.):

    diem scito nullum esse, quo, etc.,

    Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.
    II.
    As a copula, to be any thing or in any manner.
    A.
    In gen.
    1.
    With an adj., subst., or pron.:

    et praeclara res est et sumus otiosi,

    Cic. Lael. 5, 17:

    quod in homine multo est evidentius,

    id. ib. 8, 27:

    sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

    id. ib. 4, 15:

    non sum ita hebes, ut istud dicam,

    id. Tusc. 1, 6, 12:

    cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

    id. Lael. 7, 24:

    consul autem esse qui potui? etc.,

    id. Rep. 1, 6, 10:

    nos numerus sumus et fruges consumere nati,

    are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

    pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

    Liv. 45, 49:

    nobile erit Romae pascua vestra forum,

    Prop. 4 (5), 9, 20:

    sanguis erant lacrimae,

    Luc. 9, 811:

    ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

    Plaut. Stich. 5, 4, 49:

    tuos sum,

    id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

    is enim fueram, cui, etc.,

    id. ib. 1, 4, 7.—
    2.
    Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

    sic, inquit, est,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    est, inquit, ut dicis,

    id. ib. 1, 40, 63:

    quod ita cum sit,

    id. ib. 1, 45, 69:

    quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

    id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

    nec vero habere virtutem satis est,

    id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

    dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

    apud matrem recte est,

    Cic. Att. 1, 7:

    cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

    id. Deiot. 7, 19:

    omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

    id. Rosc. Am. 5, 11:

    dicta impune erant,

    Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

    quod in maritimis facillime sum,

    Cic. Fam. 2, 16, 2:

    locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

    id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—
    B.
    In partic.
    1.
    With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

    in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

    Nep. Att. 6, 1:

    qui ejusdem civitatis fuit,

    id. Them. 9, 1:

    qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

    Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

    si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

    id. 7, 30, 9 sq. —
    2.
    With gen. or abl. denoting quality.
    (α).
    With gen.:

    nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

    Cic. Sest. 16, 36:

    disputatio non mediocris contentionis est,

    id. de Or. 1, 60, 257:

    magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

    id. Or. 21, 70:

    (virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

    id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

    Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

    Sall. J. 95, 3:

    summi ut sint laboris,

    Caes. B. G. 4, 2:

    civitas magnae auctoritatis,

    id. ib. 5, 54:

    refer, Cujus fortunae (sit),

    Hor. Ep. 1, 7, 54:

    se nullius momenti apud exercitum futurum,

    Nep. Alcib. 8, 4:

    qui ejusdem aetatis fuit,

    id. ib. 11, 1:

    invicti ad laborem corporis erat,

    Liv. 9, 16:

    nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

    id. 21, 60:

    somni brevissimi erat,

    Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

    classis centum navium,

    Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

    annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

    Suet. Caes. 40.—
    (β).
    With abl.:

    bono animo es,

    Ter. Eun. 1, 2, 4:

    jam aetate ea sum, ut, etc.,

    id. Hec. 5, 1, 11:

    bellum varia victoria fuit,

    Sall. J. 5, 1:

    L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

    id. C. 5, 1:

    Sulla animo ingenti,

    id. J. 95, 3:

    esse magna gratia,

    Caes. B. G. 1, 8:

    tenuissima valetudine esse,

    id. ib. 5, 40:

    si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    mira sum alacritate ad litigandum,

    id. Att. 2, 7, 2:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    id. Fam. 6, 18, 1:

    ut bono essent animo,

    id. Rep. 1, 17, 29:

    ut uxores eodem jure sint quo viri,

    id. ib. 1, 43, 67:

    qui capite et superciliis semper est rasis,

    id. Rosc. Com. 7, 20:

    abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

    Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —
    3.
    With gen. or abl. of price or value.
    (α).
    With gen.:

    pluris est oculatus testis quam auriti decem,

    Plaut. Truc. 2, 6, 8:

    videtur esse quantivis pretii,

    Ter. And. 5, 2, 15:

    a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

    id. Ad. 5, 9, 20:

    si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

    ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

    id. Rosc. Com. 12, 33:

    ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

    id. Par. 6, 2, 48:

    magni erunt mihi tuae litterae,

    id. Fam. 15, 15, 4:

    parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

    id. Off. 1, 22, 76:

    an emat denario quod sit mille denarium,

    id. ib. 3, 23, 92:

    parvi pretii est quod nihili est,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4:

    mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

    is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

    neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

    Sall. J. 85, 39:

    erat (agellus) centum milium nummum,

    Plin. Ep. 6, 3, 1. —
    (β).
    With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—
    4.
    With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.
    (α).
    In gen.:

    audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

    who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

    ea ut civitatis Rhodiorum essent,

    Liv. 37, 55, 5:

    teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

    Cic. Rep. 1, 2, 3:

    quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

    id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

    sapientis est consilium explicare suum, etc.,

    id. ib. 2, 81, 333:

    temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

    id. Sen. 6, 20:

    est adulescentis majores natu vereri,

    id. Off. 1, 34, 122:

    Aemilius, cujus tum fasces erant,

    Liv. 8, 12, 13:

    tota tribuniciae potestatis erat,

    id. 3, 48:

    alterius morientis prope totus exercitus fuit,

    id. 22, 50:

    jam me Pompeii totum esse scis,

    Cic. Fam. 2, 13, 2:

    hominum, non causarum, toti erant,

    Liv. 3, 36:

    plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

    were devoted to, favored, id. 23, 14:

    Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

    id. 38, 3:

    Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

    id. 42, 29:

    est miserorum ut malevolentes sint,

    Plaut. Capt. 3, 4, 51:

    quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

    Cic. de Or. 2, 20, 86:

    negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

    id. Fam. 5, 16, 5:

    est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

    Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

    est tuum, Cato, videre quid agatur,

    Cic. Mur. 38, 83:

    fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

    id. Att. 12, 28, 2.—
    (β).
    Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

    quae res evertendae rei publicae solerent esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

    regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

    Sall. C. 6, 7:

    qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

    Liv. 3, 31, 7:

    ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

    id. 27, 9, 12:

    nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

    id. 38, 51, 8:

    frustrationem eam legis tollendae esse,

    id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—
    5.
    With dat. of the end, object, purpose, etc.:

    vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

    Cic. Rosc. Am. 17, 48:

    etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

    Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

    ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

    Liv. 2, 9:

    magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

    id. 4, 21, 5:

    cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

    id. 31, 13:

    iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

    Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

    tu nec solvendo eras,

    Cic. Phil. 2, 2, 4:

    cum solvendo civitates non essent,

    id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—
    6.
    With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.
    (α).
    Without second dat. of pers.:

    auxilio is fuit,

    Plaut. Am. prol. 94:

    magis curae'st,

    id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

    cui bono fuerit,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

    Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

    tamen ero frugi bonae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 51:

    magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

    Cic. Sen. 21, 78:

    multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

    Cic. Rosc. Com. 4, 11:

    haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

    Liv. 4, 13:

    cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

    Quint. 7, 1, 2.—
    (β).
    With second dat. of pers.:

    obsecro vos ego mi auxilio sitis,

    Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

    ne quid Captioni mihi sit,

    id. ib. 3, 3, 19:

    mihi cordi est,

    id. Cist. 1, 1, 110:

    ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

    id. As. 3, 2, 25:

    metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

    id. Mil. 2, 6, 12:

    nec Salus nobis saluti jam esse potest,

    id. Most. 2, 1, 4:

    bono usui estis nulli,

    id. Curc. 4, 2, 15:

    quae sint nobis morbo mortique,

    Lucr. 6, 1095:

    quo magis quae agis curae sunt mihi,

    Ter. Ad. 4, 5, 46:

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

    Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

    accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

    ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

    Liv. 35, 23, 1:

    sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

    id. 4, 7, 6:

    si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

    Plin. Ep. 6, 8, 9:

    quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

    id. Pan. 25, 3:

    quantae sit mihi curae,

    id. Ep. 6, 8, 2:

    si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

    Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

    nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

    Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—
    7.
    Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

    vinum murteum est ad alvum crudam,

    Cato, R. R. 125:

    completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

    Caes. B. C. 3, 101:

    valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—
    8.
    Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

    sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

    Cic. Brut. 46, 172:

    quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

    id. Lael. 26, 97:

    meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

    id. Ac. 1, 2, 8:

    si Epicurum, id est si Democritum probarem,

    id. ib. 1, 2, 6:

    ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

    id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

    cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

    id. 8, 3, 89.—
    9.
    Poet., with Greek inf. pleonastically:

    esse dederat monumentum,

    Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).
    2.
    sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.
    3.
    sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

    Lewis & Short latin dictionary > sum

Страницы

См. также в других словарях:

  • aetatis suae — /uy tah tis sooh uy/; Eng. /ee tay tis sooh ee/, Latin. in a certain year of one s age. * * * aetatis suae /ē tatˈis sūˈē or ī täˈtis sŭˈī/ (Latin) Of his or her age …   Useful english dictionary

  • aetatis — adj. of or at the age of …   Useful english dictionary

  • aetatis suae — /uy tah tis sooh uy/; Eng. /ee tay tis sooh ee/, Latin. in a certain year of one s age. * * * …   Universalium

  • aetatis suae — /aɪˌtatəs ˈsuaɪ/ (say uy.tahtuhs soohuy), /iˌtatəs ˈsui/ (say ee.tahtuhs soohee) in a certain year of one s age. {Latin} …  

  • Fabula Aetatis — Fabula Aetatis …   Deutsch Wikipedia

  • res omnis aetatis — лат. (рэс омнэс этатис) дело всей жизни. Толковый словарь иностранных слов Л. П. Крысина. М: Русский язык, 1998 …   Словарь иностранных слов русского языка

  • anno aetatis suae — foreign term Etymology: Latin in the (specified) year of his (or her) age …   New Collegiate Dictionary

  • "ACTA ET DIPLOMATA RES ALBANIAE MEDIAE-AETATIS ILLUSTRANTIA" — публикация документов, относящихся к ср. век. истории Албании. Состоит из 2 томов, изд. в Вене в 1913 и 1918 под ред. Л. Таллоци, К. Иречека и М. Шуфлая. В 1 м т. опубл. грамоты и др. юридич. док ты Ватиканского, Венецианского, Дубровницкого и… …   Советская историческая энциклопедия

  • anno aetatis suae — /ahn noh uy tah tis sooh uy/; Eng. /an oh i tay tis sooh ee/, Latin. in the year of his age; in the year of her age. * * * …   Universalium

  • anno aetatis suae — /ˌænoʊ aɪtatəs ˈsuaɪ/ (say .anoh uytahtuhs soohuy), /ˌænoʊ itatəs ˈsui/ (say .anoh eetahtuhs soohee) in the year of his or her age. {Latin} …  

  • enitia pars semper prxferenda est propter privilegium aetatis — /anish(iy)a parz sempar prefarenda est proptar privaliyjiyam ateytas/ The part of the elder register is always to be preferred on account of the privily of age …   Black's law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»